Funkcjonowanie uczniów z niepełnosprawnością intelektualną jest bardzo zróżnicowane i uwarunkowane wieloma czynnikami. Zależy ono m.in. od stanu zdrowia, poziomu sprawności analizatorów, poziomu rozwoju poszczególnych funkcji poznawczych. Jak przygotować młodego człowieka z niepełnosprawnością intelektualną do przejścia przez kolejne etapy edukacji i do efektywnego funkcjonowania w sytuacji pracy? Jakie są istotne aspekty prowadzenia procesu doradczego dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną? Celem tego artykułu jest zwrócenie uwagi doradców zawodowych na specyfikę pracy doradczej z uczniem z niepełnosprawnością intelektualną.

Uczeń klasy ósmej szkoły podstawowej podejmuje ważną decyzję. Dotyczy ona wyboru typu szkoły ponadpodstawowej, zawodu lub profilu klasy. Nie zawsze jest to decyzja trafiona. Bywa, że uczeń po pierwszych tygodniach w nowej szkole dochodzi do wniosku, że wybrał zawód, który nie pasuje do jego predyspozycji czy zainteresowań. Co wtedy zrobić? Jak się zachować? Z kim się kontaktować? To niektóre z pytań, na które odpowiedzi będą zawarte w artykule.

Scenariusz zajęć Klasy I–III Cel główny: poznawanie specyfiki pracy w różnych zawodach związanych z wodą. Cele szczeg ół owe: Ucze ń : • wskazuje zawody związane z wodą, • opisuje podstawową specyfikę pracy w tych zawodach, • omawia ich znaczenie w codziennym życiu. Metody pracy: • rozmowa kierowana, • miniwykład, • burza mózgów, • praca w grupach, praca indywidualna • mapa myśli. Ś rodki dydaktyczne: • Ratownik (załącznik nr 1 – dla każdego ucznia), • Hydraulik (załącznik nr 2 – dla każdego ucznia), • mazaki. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zajęć Klasy I–III Cel główny: poznawanie specyfiki pracy w różnych zawodach wykonywanych przez osoby w bliższym i dalszym otoczeniu. Cele szczeg ół owe: Ucze ń : • wskazuje zawody, w których produkuje się określone przedmioty, • opisuje podstawową specyfikę pracy w tych zawodach, • przygotowuje zagadkę rysunkową dla swojego kolegi, • omawia ich znaczenie w codziennym życiu. Metody pracy: • rozmowa kierowana, • praca w grupach, • pantomima, • zagadka rysunkowa. Ś rodki dydaktyczne: • Karty – Zgadnij kto mnie zrobił? (załącznik nr 1 – po jednym zestawie dla każdej grupy), • nożyczki, • kartki A5 (po jednej dla każdego ucznia), • kredki, flamastry. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zajęć Klasy IV–VI Cel główny: przygotowanie uczniów do samodzielnego docierania do informacji i korzystania z różnych źródeł wiedzy. Cele szczeg ół owe: Ucze ń : • wymienia różne źródła wiedzy, • proponuje źródła wiedzy adekwatne do danej sytuacji, • potrafi wskazać cechy profesjonalnie przygotowanego źródła wiedzy. Metody pracy: • bank pomysłów, • praca w grupie, • praca zespołowa, • dyskusja. Ś rodki dydaktyczne: • flipchart/tablica, • Sytuacje (załącznik nr 1 – koperta z pociętymi sytuacjami), • Cechy źródła wiedzy (załącznik nr 2 – jeden egzemplarz dla nauczyciela), • kartki A4 – jedna dla każdej grupy, • pisaki. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zajęć Klasy IV–VI Cel główny: wskazywanie ulubionych przedmiotów szkolnych i możliwości poszerzania swojej wiedzy z nich. Cele szczeg ół owe: Ucze ń : • określa związek wiedzy dotyczącej ulubionego przedmiotu szkolnego z przyszłą pracą zawodową, • wymienia korzyści z poszerzania swojej wiedzy. Metody pracy: • rozmowa kierowana, • praca indywidualna, • autorefleksja. Ś rodki dydaktyczne: • Kalendarz Umiejętności Szkolnych (załącznik nr 1 – po jednym dla każdego ucznia), • przybory do pisania. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zajęć Klasy IV–VI Cel główny: przekazanie wiedzy na temat zawodu pielęgniarki/pielęgniarza. Cele szczeg ół owe: Ucze ń : • wie, na czym polega zawód pielęgniarki/pielęgniarza, • zna ścieżki kształcenia, aby zdobyć ten zawód, • zna warunki pracy w tym zawodzie, • wymienia predyspozycje do bycia pielęgniarką/pielęgniarzem. Metody pracy: • bank pomysłów, • praca indywidualna, • dyskusja. Ś rodki dydaktyczne: • flipchart/tablica, • Zawód z powołaniem (załącznik nr 1 – dla każdego ucznia), • kartki A4 – jedna dla każdego ucznia, • pisaki. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zajęć Klasy IV–VI Cel główny: przygotowanie uczniów do prezentowania swoich zainteresowań i uzdolnień wobec innych osób z zamiarem zaciekawienia odbiorców. Cele szczeg ół owe: Ucze ń : • przygotowuje informacje o swoich zainteresowaniach i uzdolnieniach, • potrafi zaprezentować swoje indywidualne zasoby innym uczniom. Metody pracy: • praca w grupie, • praca indywidualna, • pokaz, • dyskusja. Ś rodki dydaktyczne: • kartki A4 (jedna dla każdego ucznia), • kredki (jeden komplet na 4 uczniów), • kolorowe gazety, • klej (jeden na 4 uczniów), • kilka tablic korkowych (ich liczba powinna być dostosowana do liczby rysunków uczniów), • pinezki, • pisaki. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zajęć Klasy IV–VI Cele główne: wymienianie różnych grup zawodów, podawanie przykładów zawodów dla tych grup, opisywanie różnych dróg dojścia do nich oraz podstawowej specyfiki pracy w zawodach. Cele szczeg ół owe: Ucze ń : • poznaje różne zawody, • podaje przykładowe miejsca pracy w tych zawodach, • opisuje specyfikę pracy w tych zawodach i różne ścieżki kształcenia zawodów. Metody pracy: • rozmowa kierowana, • praca w grupach, • wirujące plakaty. Ś rodki dydaktyczne: • małe kartki w kolorach: białym, czerwonym, czarnym, zielonym, żółtym i niebieskim (po jednej sztuce w każdym kolorze), • klej, • papier flipchart (po 1 sztuce dla każdej z 6 grup), • markery. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zajęć Klasy VII–VIII Cel główny: poznawanie specyfiki zawodu technik pszczelarz. Cele szczeg ół owe: Uczeń: • charakteryzuje zawód technik pszczelarz, • wymienia kwalifikacje, możliwości ich uzyskiwania oraz ścieżki kształcenia w tym zawodzie, • wskazuje źródła wiedzy o zawodzie technik pszczelarz. Metody pracy: • rozmowa kierowana, • puzzle, • praca w grupach. Ś rodki dydaktyczne: • Technik pszczelarz – co zrobić, by nim zostać (załącznik nr 1 – pocięty i umieszczony w osobnych kopertach, po jednym zestawie dla każdej z grup), • Sekretne życie technika pszczelarza (załącznik nr 2 – po jednym egzemplarzu dla każdej grupy), • przybory do pisania, • nożyczki. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zajęć Klasy VII–VIII Cel główny: dokonanie autoprezentacji oraz syntezy przydatnych w planowaniu ścieżki edukacyjno- -zawodowej informacji o sobie wynikających z autoanalizy, ocen innych osób oraz innych źródeł. Cele szczeg ół owe: Ucze ń : rozpoznaje własne zasoby, analizuje ofertę szkół ponadpodstawowych w środowisku lokalnym, doskonali autoprezentację, określa swoje predyspozycje zawodowe, planuje wystąpienie na forum, kwalifikuje informacje do poszczególnych części swojej pracy, ilustruje treści istotne dla tematu zadania, wykonuje projekt – przekład intersemiotyczny. Metody: praca indywidualna, storytelling, kamishibai (technika czytania i prezentacji – wyjaśnienie metody: Co to jest kamishibai, https://www.tibum.pl/shop/co-to-jest-kamishibai [dostęp: 12.10.2021 r.]). Ś rodki dydaktyczne: Oto Ja za 10 lat! (załącznik nr 1 – do wyświetlenia na tablicy), oprawa teatru KAMISHIBAI (instrukcja wykonania znajduje się na stronie www.doradztwoszkolne.pl), smartfon/laptop, przybory plastyczne: blok techniczny, mazaki, kredki, strona internetowa Liceum im. R. Traugutta – Kwestionariusz temperamentu wg Florence Littauer http://traugutt.net/lo/temperament/kwestionariusz.php [dostęp: 03.10.2021 r.], strona internetowa Mapa Karier https://mapakarier.org/paths [dostęp: 03.10.2021 r.], dostęp do strony internetowej organu prowadzącego szkołę – Informator o Szkołach Ponadpodstawowych. Przewidywany czas realizacji: 90 min (2 jednostki lekcyjne).

Scenariusz zajęć Klasy VII–VIII Cel główny: ustalenie osobistego motto, które odzwierciedla system wartości i potrzeb ucznia. Cele szczeg ół owe: Ucze ń : • potrafi określić swój system wartości, • potrafi przeanalizować system wartości i zamknąć go w motto, • potrafi określić, w jaki sposób motto będzie motywowało go do działania. Metody pracy: • praca indywidualna, • praca grupowa, • prezentacja na forum (również w nauczaniu zdalnym). Ś rodki dydaktyczne: • komputer, tablet lub telefon z przeglądarką internetową z dostępem do Internetu (dla każdego ucznia), • link do strony internetowej Motta życiowe https://mottazyciowe.pl/, • link do strony internetowej z generatorem billboardu https://bighugelabs.com/billboard.php, • kartka i długopis (dla każdego ucznia). Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zajęć Klasy VII–VIII Cel główny: poznawanie własnych zasobów. Cele szczeg ół owe: Ucze ń : • analizuje materiał poglądowy, • słucha ze zrozumieniem, • dokonuje samooceny, • nazywa mocne strony/zalety, • wymienia mocne strony swoje i innych. Metody pracy: • gra dydaktyczna: metoda biograficzna, • praca indywidualna, • praca w parach. Ś rodki dydaktyczne: • Zalety „samorzecznika” (załącznik nr 1 – do wyświetlenia na tablicy interaktywnej), • Film Porozmawiajmy o różnorodności, Jan Gawroński, TEDxKids@AcademyInternational https://www. youtube.com/watch?v=1matawg1s6c&t=2s [dostęp: 12.10.2021 r.], • Karta pracy Moje mocne strony (załącznik nr 2 – dla każdego ucznia), • komputer/rzutnik, • kartka z zeszytu, długopis, • szklane naczynie lub inny pojemnik na karteczki z pytaniami. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Karta pracy Klasy IV–VI Cel główny: wskazanie swoich mocnych stron oraz możliwości ich wykorzystania w różnych dziedzinach życia. Cele szczeg ół owe: Ucze ń : • określa swoje mocne strony, • omawia ich znaczenie w kontekście planowania ścieżki edukacyjno-zawodowej. Metody pracy: • rozmowa kierowana, • miniwykład, • burza mózgów, • praca indywidualna. Ś rodki dydaktyczne: • karta pracy Potrzeby (załącznik nr 1 – dla każdego ucznia), • karta pracy Koło potrzeb (załącznik nr 2 – dla każdego ucznia). Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zajęć z rodzicami Cel główny: przygotowanie rodziców do wspierania dzieci w procesie dokonywania wyborów edukacyjno- -zawodowych. Cele szczeg ół owe: Rodzic: • określa swoją rolę w procesie dokonywania wyborów edukacyjno-zawodowych przez dziecko, • podaje przykłady działań, które może podjąć podczas udzielania pomocy swojemu dziecku w dokonywaniu wyborów edukacyjno-zawodowych. Metody pracy: • bank pomysłów, • praca zespołowa, • praca indywidualna, • dyskusja. Ś rodki dydaktyczne: • tablica/flipchart, • Jak mogę pomóc? (załącznik nr 1 – jeden egzemplarz dla nauczyciela), • karta pracy Co i kiedy mogę zrobić? (załącznik nr 1 – jeden egzemplarz dla każdego rodzica), • pisaki. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz rady pedagogicznej Cel główny: przygotowanie przez nauczycieli kalendarza wydarzeń szkolnych z zakresu doradztwa zawodowego. Cele szczeg ół owe: Uczestnik: • proponuje wydarzenia szkolne z zakresu doradztwa zawodowego, • planuje szczegóły dotyczące wybranych wydarzeń szkolnych z doradztwa zawodowego. Metody pracy: • bank pomysłów, • plakat, • praca grupowa, • dyskusja. Ś rodki dydaktyczne: • tablica/flipchart, • arkusze papieru flipchart (jeden dla każdej grupy) • Plan wydarzenia (załącznik nr 1 – jeden egzemplarz dla każdej grupy), • masa mocująca, • pisaki. Przewidywany czas realizacji: 120 min.