Katarzyna Kielisiak

Zanim uczeń ukończy szkołę i wejdzie na rynek pracy, różne czynniki determinują jego postawę wobec obowiązków i podejmowanych aktywności. W przyszłości być może będzie perfekcjonistą i/lub profesjonalistą w swoim fachu. Co różni te dwa określenia? Czy perfekcjonizm i profesjonalizm idą ze sobą w parze? Jak zmienia się sposób wartościowania tego, co perfekcyjne? Z artykułu dowiesz się: Co perfekcjonizm ma wspólnego z profesjonalizmem? Jakie cechy ma perfekcjonista lub perfekcjonistka? Z jakiego powodu perfekcjoniści częściej mają zaniżone poczucie własnej wartości? Jaką wartość ma popełnianie błędów? Na czym polega rozsądne stawianie sobie wysokich wymagań?

Czym jest i na czym polega nawyk? Każdy nawyk był kiedyś jedynie reakcją na daną sytuację. Jeśli jednak sposób reagowania wielokrotnie się powtarza i w ten sposób utrwala, staje się wyuczonym przyzwyczajeniem, a więc nawykiem. To zatem stały i często nieuświadamiany sobie sposób reagowania. Wyraża charakter człowieka i czyni jego działanie skutecznym lub nieskutecznym [1]. „Jesteśmy tym, co w swoim życiu powtarzamy. Doskonałość nie jest jednorazowym aktem, lecz nawykiem” – Arystoteles. Z artykułu dowiesz się m.in.: Co oznacza termin „nawyki" i jak są one tworzone w mózgu? Jakie rodzaje nawyków można wyróżnić i jakie skutki one przynoszą? Jakie dobre nawyki warto wprowadzić w procesie edukacji i dlaczego są one ważne? Jakie metody i techniki można zastosować, aby zidentyfikować i ocenić własne nawyki? Jakie kroki należy podjąć, aby skutecznie zmienić niepożądane nawyki lub wypracować nowe? Czym jest „pętla nawyku” według Ch. Duhigga i jak można ją wykorzystać do kształtowania nawyków? Jakie są trudności i wyzwania w procesie kształtowania nawyków oraz jak je przezwyciężyć? W jaki sposób metafory mogą pomóc w pracy nad nawykami? Jak rozpoznać moment, gdy nawyk przeradza się w nałóg lub uzależnienie, i co z tym zrobić?

Scenariusz przeznaczony jest do pracy przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas IV–VI: uczeń wskazuje różne sposoby zdobywania wiedzy, korzystając ze znanych mu przykładów, oraz omawia swój indywidualny sposób nauki; załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325). Cel główny: uczeń wskazuje różne sposoby zdobywania wiedzy, korzystając ze znanych mu przykładów, oraz omawia indywidualny sposób nauki. Cele szczegółowe: Uczeń: rozumie korzyści płynące z procesu uczenia się, rozumie rolę koncentracji w procesie uczenia się, widzi związek między stylem uczenia się a osiąganymi efektami w nauce. Metody pracy: praca indywidualna, burza mózgów, praca grupowa, metoda PQ4R. Środki dydaktyczne: flipchart i pisaki, Mój styl uczenia się – kwestionariusz pytań (załącznik nr 1 – dla każdego ucznia), Treść do pracy metodą PQ4R (załącznik nr 2 – dla każdego ucznia). Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz przeznaczony jest do pracy przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas VII–VIII: uczeń określa znaczenie uczenia się przez całe życie; załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325). Cel główny: uczeń określa znaczenie uczenia się przez całe życie. Cele szczegółowe: Uczeń: rozumie wartości płynące z procesu uczenia się, potrafi określić powody, dla których się uczy, rozumie znaczenie motywacji w procesie uczenia się, potrafi zdefiniować swoje cele edukacyjne, rozumie istotę koncepcji Lifelong learning. Metody pracy: praca indywidualna, burza mózgów, metoda słów kluczowych, praca grupowa (tworzenie historii), mapa myśli. Środki dydaktyczne: flipchart i pisaki, kartki samoprzylepne, Moje cele edukacyjne na przyszłość i na dziś (załącznik nr 1). Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Cel główny: poznanie działań wspierających dziecko w okresie zmian i stresogennych wydarzeń edukacyjnych. Cele szczegółowe: określenie pożądanego przez rodziców i uczniów sposobu przeżywania okresu egzaminów i rekrutacji, zapoznanie rodziców z możliwymi formami udzielenia dziecku wsparcia. Metody pracy: praca grupowa, praca indywidualna, miniwykład, burza mózgów. Środki dydaktyczne: flipchart i pisaki, kartki samoprzylepne, kartki. Przewidywany czas realizacji: 45–60 min (w zależności od liczby uczestników).

Scenariusz jest przeznaczony do pracy przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa  zawodowego dla klas VII–VIII, uczeń: wskazuje wartości związane z pracą i etyką zawodową; załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325). Cel główny: uczeń uzasadnia znaczenie pracy w życiu człowieka oraz rozumie zagrożenie wynikające z nieetycznego zachowania w miejscu pracy. Cele szczegółowe, uczeń: rozumie wartość współpracy i rolę budowania dobrych relacji i warunków w miejscu pracy, wskazuje wartości związane z pracą i etyką zawodową, potrafi dostrzec symptomy nieetycznych zachowań pracowników i pracodawców. Metody pracy: dyskusja, praca grupowa (metoda burzy mózgów, metoda 6-3-5 – brainwriting). Środki dydaktyczne: flipchart i pisaki, stoper, Przykładowy opis „niezdrowego klimatu” w miejscu pracy (załącznik nr 1), Jak „uzdrowić klimat” w tym zespole? (załącznik nr 2 – dla każdego ucznia). Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz jest przeznaczony do pracy przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa  zawodowego dla klas VII–VIII, uczeń: rozpoznaje swoje możliwości i ograniczenia w zakresie wykonywania zadań zawodowych i uwzględnia je w planowaniu ścieżki edukacyjno-zawodowej, określa wpływ stanu zdrowia na wykonywanie zadań zawodowych; załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego(Dz.U. z 2019 r. poz. 325). Cel główny: określa wpływ stanu zdrowia na wykonywanie zadań zawodowych. Cele szczegółowe, uczeń: rozpoznaje swoje możliwości i ograniczenia w zakresie wykonywania zadań zawodowych i uwzględnia je w planowaniu ścieżki edukacyjno-zawodowej, doskonali umiejętność pracy zespołowej oraz komunikacji interpersonalnej. Metody pracy: praca grupowa (metoda studium przypadku – Case Study), dyskusja, miniwykład. Środki dydaktyczne: Case Study – historie Julii, Janka i Marty (załącznik nr 1 – dla każdej grupy), Karta pracy – studium przypadku (załącznik nr 2 – dla każdej grupy), Formularz do autorefleksji nad stanem zdrowia (załącznik nr 3 – dla każdego ucznia). Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz przeznaczony jest do pracy przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas VII–VIII, uczeń: charakteryzuje strukturę systemu edukacji formalnej oraz możliwości edukacji  pozaformalnej i nieformalnej; załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325). Cel główny: uczeń charakteryzuje strukturę systemu edukacji formalnej oraz możliwości edukacji pozaformalnej i nieformalnej. Cele szczegółowe, uczeń: potrafi określić cele i plany edukacyjno-zawodowe, uwzględniając własne zasoby, doskonali umiejętność pracy zespołowej oraz komunikacji interpersonalnej, doskonali umiejętność udzielania pomocy koleżeńskiej. Metody pracy: praca grupowa (metoda jigsaw), praca indywidualna, dyskusja, miniwykład. Środki dydaktyczne: tablica multimedialna lub ekran i rzutnik, Ścieżki kształcenia [1] – schemat struktury szkolnictwa w Polsce, Materiały do pracy dla grup eksperckich (załącznik nr 1), Sprawdzian wiedzy – przykładowe pytania i polecenia (załącznik nr 2). Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz przeznaczony jest do pracy przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla Liceów Ogólnokształcących i Techników: uczeń charakteryzuje przebieg procesu zakładania własnej działalności gospodarczej oraz instytucje wspomagające zakładanie własnej działalności gospodarczej; załącznik nr 5 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego. Cel główny: uczeń charakteryzuje etapy i formalności w procesie zakładania własnej działalności gospodarczej oraz instytucje wspomagające w tych działaniach. Cele szczegółowe, uczeń: tworzy profil osobowościowy przyszłego przedsiębiorcy, określa zasoby przydatne do założenia własnej firmy, potrafi wskazać źródła informacji niezbędnych do założenia swojego biznesu. Metody pracy: praca grupowa, praca zespołowa, burza mózgów, dyskusja, miniwykład. Środki dydaktyczne: flipchart i pisaki, kartki, dostęp do Internetu (strona www.biznes.gov.pl), monitor (tablica) multimedialny lub ekran i rzutnik, Historia „narodzin” kariery biznesowej Karola (załącznik nr 1). Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz jest przeznaczony do pracy przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas I–III, uczeń: uzasadnia potrzebę uczenia się i zdobywania nowych umiejętności; załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego. Cel główny: uczeń uzasadnia potrzebę uczenia się i zdobywania nowych umiejętności. Cele szczegółowe, uczeń: podaje nazwy zawodów wykonywanych przez osoby w bliższym i dalszym otoczeniu oraz opisuje podstawową specyfikę pracy w wybranych zawodach, wymienia i rozumie znaczenie korzyści płynących z nastawienia na rozwój, próbuje samodzielnie podejmować decyzje w sprawach związanych bezpośrednio z jego osobą, opowiada, kim chciałaby zostać i czym chciałby się zajmować zawodowo w przyszłości. Metody pracy: praca grupowa, praca indywidualna, burza mózgów, miniwykład, rozmowa kierowana. Środki dydaktyczne: flipchart i pisaki, kartki, przybory do rysowania, Zestaw emotikonów (załącznik nr 1 – jeden dla pary), Korzyści płynące z samorozwoju – wykreślanka (załącznik nr 2 – dla każdego ucznia). Przewidywany czas realizacji: 45 min.