Julia Sztyk

Decyzja dotycząca wyboru ścieżki kariery edukacyjno-zawodowej jest ważnym momentem w życiu każdego ucznia i jego rodziny. W dobie dynamicznych zmian na rynku pracy oraz coraz większej różnorodności ścieżek zawodowych, wybór kariery staje się wyzwaniem zarówno dla młodych ludzi, jak i ich rodziców. Młody człowiek dopiero zbiera wiedzę i doświadczenia związane z pracą i wymarzonym zawodem. Powinien być w tym procesie otoczony wsparciem mentalnym i merytorycznym. Istotną rolę pełnią tu nauczyciele, środowisko szkolne, rówieśnicy, ale przede wszystkim bliscy ucznia – a w szczególności jego rodzice. Od doradców zawodowych w szkole oczekuje się wsparcia ucznia w podjęciu dobrej decyzji edukacyjno-zawodowej, w oparciu o wiedzę o jego oczekiwaniach, możliwościach i potrzebach oraz wymaganiach stawianych mu przez bliskich. Z tego artykułu dowiesz się: Jakie obawy towarzyszą rodzicom, których pociecha decyduje się na niezgodną z ich oczekiwaniami ścieżkę kariery edukacyjno-zawodowej? Jak postawy wychowawcze w rodzinie kształtują przyszłość zawodową dziecka? W jaki sposób rodzic może starać się pomóc dziecku w planowaniu kariery zawodowej? Jaka jest rola szkoły w procesie rozwoju edukacyjno-zawodowego ucznia? Jak postępować w sytuacji, gdy rodzic nie akceptuje planów edukacyjno-zawodowych dziecka?

Scenariusz przeznaczony jest do pracy przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas VII–VIII: uczeń dokonuje syntezy przydatnych w planowaniu ścieżki edukacyjno-zawodowej informacji o sobie wynikających z autoanalizy, ocen innych osób oraz innych źródeł; załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325). Cel główny: synteza przydatnych w planowaniu ścieżki edukacyjno-zawodowej informacji o sobie, szczególnie w kontekście pracy zespołowej. Cele szczegółowe: Uczeń: kształtuje proaktywną postawę wobec własnego rozwoju edukacyjno-zawodowego, potrafi wykorzystać wiedzę o własnym typie osobowości w planowaniu ścieżki edukacyjno-zawodowej, rozwija umiejętność oceny własnych cech osobistych, potrafi określić zasady efektywnej pracy zespołowej, rozumie wartość pracy zespołowej w realizacji wspólnych celów. Metody pracy: miniwykład, dyskusja, burza mózgów, praca zespołowa, praca indywidulana. Środki dydaktyczne: Cechy charakterystyczne dla mojej roli zespołowej (załącznik nr 1) – dla każdego ucznia, kartka A4 lub A3 – dla każdej grupy.

Scenariusz przeznaczony jest do pracy przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas IV–VI: uczeń wymienia różne grupy zawodów i podaje przykłady zawodów charakterystycznych dla poszczególnych grup, opisuje różne ścieżki ich uzyskiwania oraz podstawową specyfikę pracy w zawodach; załącznik nr 2do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325). Cel główny: uczeń określa znaczenie hierarchii w pracy zawodowej. Cele szczegółowe: Uczeń: potrafi zdefiniować pojęcie hierarchii, rozumie znaczenie hierarchii zawodowej w życiu zawodowym jednostki, podaje przykłady zawodów i ich hierarchię w danej branży, potrafi określić hierarchię w różnych branżach zawodowych jako element planowania kariery zawodowej. Metody pracy: miniwykład, dyskusja moderowana, burza mózgów, praca w grupach, praca indywidualna. Środki dydaktyczne: Schemat hierarchii stanowisk (załącznik nr 1) – dla każdej grupy, Przykładowe zawody (załącznik nr 2), kartki A4 – dla każdego ucznia. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz przeznaczony jest do pracy przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas VII–VIII: wskazuje wartości związane z pracą i etyką zawodową; załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325). Cel główny: uczeń wskazuje wartości związane z pracą i etyką zawodową lidera zespołu. Cele szczegółowe: Uczeń: potrafi określić zasób pozytywnych i negatywnych cech lidera zespołu, potrafi określić zasób wymagań środowiskowych względem funkcji przywódcy lub lidera, potrafi ocenić własne zasoby w ramach pracy zespołowej, rozwija kompetencje związane z pracą zespołową. Metody pracy: miniwykład, dyskusja, burza mózgów, praca w grupach, prezentacja, gra dydaktyczna. Środki dydaktyczne: kartka A3 lub większa – dla każdej grupy, piłeczka do gry w tenisa lub piłka palantowa, stoper. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Praca zarobkowa osób nieletnich staje się w Polsce coraz bardziej popularna. Poza praktyczną nauką zawodu w szkole branżowej, młodzi ludzie coraz chętniej podejmują swoją pierwszą aktywność zawodową w okresie wakacji, ferii czy podczas weekendów. Uczy ich to samodzielności, gospodarowania własnym budżetem, budowania samoświadomości i pewności siebie, kształtuje osobowość zawodową. Dzięki zdobytemu doświadczeniu i nabyciu szeregu kompetencji pracowniczych w przyszłości stają się bardziej atrakcyjnymi pracownikami na rynku pracy. Z tego artykułu dowiesz się: O czym warto wiedzieć, zachęcając młodych ludzi do ich pierwszej aktywności zawodowej? Jakie są atuty pracy w przypadku osób nieletnich? Na jakich zasadach zatrudnia się osoby nieletnie? Praca sezonowa – gdzie szukać ofert pracy dla osób nieletnich? Jakie pomysły na pracę na wakacje warto polecać młodzieży? Jak przygotować młodych ludzi do ich pierwszej pracy zarobkowej? Co warto sprawdzić, przed nawiązaniem współpracy?

Scenariusz przeznaczony jest do pracy przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas VII–VIII: uczeń dokonuje autoprezentacji; załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325). Cel główny: nauka autoprezentacji i kreacji własnego wizerunku w mediach. Cele szczegółowe: Uczeń: zna pojęcie „wizerunek” oraz potrafi ocenić, co na niego wpływa, zna sposoby ochrony wizerunku upublicznianego w sieci, potrafi zdefiniować pojęcie „cyberprzemoc” oraz zna sposoby na zapobieganie jej, podaje przykłady właściwego i niewłaściwego wykorzystywania nowych mediów w codziennym życiu, rozwija kompetencje w zakresie tworzenia i prezentowania informacji w sieci. Metody pracy: miniwykład, dyskusja, burza mózgów, praca w grupach, prezentacja. Środki dydaktyczne: Kreowanie wizerunku w sieci (załącznik nr 1), film pt. Cyfrowobezpieczni.pl – cyberprzemoc [1], film pt. Cyfrowobezpieczni.pl – kreowanie wizerunku [2], rzutnik lub tablica interaktywna, laptop z dostępem do Internetu, kartka A4 lub A3 – dla każdej grupy. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz przeznaczony jest do pracy przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas IV–VI: uczeń opowiada o swoich planach edukacyjno-zawodowych; załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325). Cel główny: uczeń opowiada o swoich planach edukacyjno-zawodowych. Cele szczegółowe: Uczeń: rozwija proaktywną postawę wobec własnej przyszłości zawodowej, opowiada o swoich planach edukacyjno-zawodowych, próbuje samodzielnie podejmować decyzje w sprawach związanych z wyborem edukacyjno-zawodowym, dokonuje świadomych wyborów edukacyjno-zawodowych, rozwija szereg kompetencji, takich jak: umiejętność analizy, logiczne myślenie, podejmowanie decyzji, pozyskuje wiedzę o sobie, własnych potrzebach i możliwościach dalszego rozwoju. Metody pracy: miniwykład, dyskusja, burza mózgów, praca indywidualna, praca w grupach. Środki dydaktyczne:  Kim będę w przyszłości? (załącznik nr 1) – dla każdego ucznia, kartki A4 – dla każdej grupy i dla każdego ucznia. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz przeznaczony jest do pracy przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa  zawodowego dla klas I–III: uczeń opisuje, czym jest praca, i omawia jej znaczenie w życiu człowieka na wybranych przykładach oraz planuje swoje działania lub działania grupy, wskazując na podstawowe czynności i zadania niezbędne do realizacji celu; załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325). Cele główne: uczeń opisuje, czym jest praca, i omawia jej znaczenie w życiu człowieka na wybranych przykładach, uczeń planuje swoje działania lub działania grupy, wskazując na podstawowe czynności i zadania niezbędne do realizacji celu. Cele szczegółowe:Uczeń: rozwija wiedzę w temacie niepełnosprawności, rozwija własną postawę prospołeczną, rozwija własną wrażliwość, empatię i akceptację w stosunku do innych osób w swoim otoczeniu, rozpoznaje potrzeby osób z niepełnosprawnością w sytuacjach zawodowych, omawia znaczenie pracy w życiu każdego człowieka, w tym osoby z niepełnosprawnością. Metody pracy: miniwykład, dyskusja, burza mózgów, praca w grupach. Środki dydaktyczne: Ukryte talenty (załącznik nr 1) – dla każdej grupy, Sławne osoby z niepełnosprawnością [1] – prezentacja, rzutnik lub tablica interaktywna, komputer z dostępem do Internetu. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz przeznaczony jest do pracy przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas VII–VIII: uczeń określa aspiracje i potrzeby w zakresie własnego rozwoju i możliwe sposoby ich realizacji oraz uczeń dokonuje autoprezentacji; załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325). Cele główne: uczeń zauważa swój rozwój i wynikające z tego zmiany w planach zawodowych, uczeń dokonuje autoprezentacji. Cele szczegółowe: Uczeń: kształtuje proaktywną postawę wobec własnego rozwoju edukacyjno-zawodowego, określa swoje aspiracje zawodowe i opowiada o nich, rozwija umiejętność prezentowania wyników swojej pracy, rozwija kompetencje interpersonalne i autoprezentacji w grupie, rozwija umiejętność oceny innych w kontekście zawodowym. Metody pracy: miniwykład, dyskusja, burza mózgów, kolaż, praca grupowa, prezentacja. Środki dydaktyczne: arkusz A2 lub typu flipachart (70x100 cm) – dla każdej grupy, kolorowe czasopisma, reklamy, ulotki, marker, kleje biurowe lub taśma klejąca – dla każdej grupy. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Jak stać się bardziej twórczym i kreatywnym? Nie myśleć szablonowo oraz unikać utartych schematów, sztywnych norm i zasad. Odpowiedź na pytanie wydaje się prosta. Trudniejsze może być zastosowanie tych wskazówek w praktyce. Codzienna rutyna ułatwia funkcjonowanie, daje poczucie bezpieczeństwa i wygody – wdraża schematy myślowe i stereotypy. Nawyki są jak hamujące kotwice. Kreatywność tworzy się wówczas, gdy abstrakcja i nielogiczność przejmują ster na nieznanych wodach. Pomysłowość nie zawsze jest wrodzonym talentem, ale można się jej nauczyć. Otwartość umysłu, podejmowanie ryzyka, akceptacja popełniania błędów, chęć do eksperymentowania, ciekawość – to cechy, które pozwalają spojrzeć z innej perspektywy na problem i dzięki temu być może znaleźć jego nietypowe rozwiązanie.