Artykuły i porady W tym miejscu znajdziesz materiały wspierające doradców w realizacji doradztwa zawodowego w szkole podstawowej. Znajdują się tutaj zarówno wskazówki praktyczne, jak również wyjaśnienia dotyczące zagadnień prawnych.

Wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego (WSDZ) to obowiązkowy element organizacji pracy szkoły. Choć jego opracowanie jest wymagane ustawowo, to brak szczegółowych wytycznych dotyczących jego treści powoduje, że wiele szkół ma trudność z jego opracowaniem. Jak zbudować dokument, który będzie zgodny z prawem, spójny wewnętrznie i rzeczywiście wspierający ucznia w planowaniu ścieżki edukacyjno-zawodowej? W niniejszym artykule omawiamy cele, strukturę, etapy organizacji WSDZ oraz przykładowe rozwiązania do zastosowania w praktyce szkolnej. Z artykułu dowiesz się m.in.: Jak opracować wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego zgodny z przepisami prawa oświatowego? Kto odpowiada za przygotowanie, wdrożenie i ewaluację działań doradczych w szkole? Jakie elementy powinien zawierać roczny program realizacji doradztwa zawodowego? W jaki sposób angażować nauczycieli, rodziców i instytucje zewnętrzne w działania WSDZ? Jak planować działania doradcze dostosowane do etapu edukacyjnego uczniów? »

Dn. 21 maja 2025 r. Minister Edukacji Barbara Nowacka przedstawiła główne kierunki realizacji polityki oświatowej państwa na nadchodzący rok szkolny 2025/2026. Jednym z nich jest promocja edukacji zawodowej w szkołach podstawowych. Wśród innych podkreślonych zagadnień znalazły się m.in. profilaktyka zdrowia psychicznego wśród dzieci i młodzieży, wykorzystanie sztucznej inteligencji w dydaktyce oraz interdyscyplinarne nauczanie przedmiotów przyrodniczych i ścisłych. »

Współczesne szkolne doradztwo zawodowe musi odpowiadać na dynamicznie zmieniający się świat pracy i coraz wcześniejsze pytania uczniów o przyszłość. Prezentacja zawodów w sali lekcyjnej w niewielkim stopniu uwzględnia potrzebę budowania doświadczenia – fundament skutecznego uczenia się opartego na przeżyciu, działaniu i refleksji. W tym kontekście zasadne staje się pytanie: czy przestrzeń edukacyjna ograniczona do klasy szkolnej sprzyja rzeczywistemu rozwijaniu orientacji zawodowej? Wyjście do lokalnych środowisk pracy, w przestrzeń publiczną, do miejsc aktywności zawodowej i społecznej jest dla uczniów przeżyciem silniej oddziałującym i kształtującym niż tradycyjna lekcja. Z artykułu dowiesz się: Jaką formę mogą mieć zajęcia z doradztwa zawodowego w terenie? Jakie wartości niesie ze sobą lekcja terenowa? czym należy pamiętać, organizując wyjście z uczniami w ramach lekcji terenowej? W jaki sposób przygotować się w sali lekcyjnej do wyjścia z uczniami, by było ono owocne? Gdzie warto udać się z uczniami na zajęcia w ramach doradztwa zawodowego? »

Niektórzy uczniowie od najmłodszych lat wiedzą, co chcieliby robić w życiu. Natomiast inni potrzebują więcej czasu, by odnaleźć swój kierunek. Jedni marzą o pracy lekarza, architekta, informatyka czy mechanika, a drudzy chcą tworzyć i odkrywać. Wszyscy potrzebują wsparcia, by móc te marzenia stopniowo realizować. Czasem potrzebną pomocą są jedynie dobre słowo, podpowiedź, rozmowa. Niektórym brakuje środków finansowych na kurs, komputer, dojazdy czy materiały edukacyjne. W jaki sposób nauczyciele mogą przyczynić się do organizacji wsparcia finansowego ucznia? Z artykułu dowiesz się: Z jakich źródeł uczeń może otrzymać pomoc materialną, m.in. zasiłek szkolny, zasiłek rodzinny, stypendium szkolne i inne świadczenia? Czy dochód na osobę w rodzinie i wyniki w nauce to jedyne możliwe kryterium we wniosku o przyznanie stypendium szkolnego? Jakie form wsparcia finansowego o charakterze socjalnym może otrzymać uczeń znajdujący się w trudnej sytuacji materialnej lub z niepełnosprawnością? Jakie świadczenie przysługuje uczniom rozpoczynającym rok szkolny? Czy istnieję formy wsparcia finansowego, ze względu na miejsce zamieszkania, kierowane do uczniów z obszarów wiejskich? Czy możliwe jest wykorzystywane świadczenia pieniężnego na pokrycie wydatków związanych dojazdem do szkoły? Czy można otrzymać jednorazowy zasiłek, na który zapotrzebowanie wyników z powodu zdarzeń losowych?  »

Polityka oświatowa państwa w bieżącym roku szkolnym kładzie nacisk m.in. na wspieranie rozwoju umiejętności zawodowych uczniów poprzez wzmocnienie współpracy szkół i placówek z pracodawcami oraz z instytucjami regionalnymi. W ramach nadzoru pedagogicznego, kuratorzy oświaty w bieżącym roku szkolnym przeprowadzają w szkołach podstawowych kontrolę. Jakie są wyniki kontroli doradztwa zawodowego w okresie do marca 2025 – zgodności realizacji przedmiotu z przepisami prawa oświatowego w szkołach podstawowych? Z artykułu dowiesz się: Co jest sprawdzane przez kuratorium podczas kontroli zgodności z przepisami prawa oświatowego organizacji doradztwa zawodowego w szkole? Jakie punkty znalazły się w arkuszach kontroli w zakresie zgodności z przepisami prawa, zatwierdzonych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej? Jakie są pierwsze wyniki kontroli doradztwa zawodowego w publicznych szkołach podstawowych? »

Współczesny rynek pracy zmienia się dynamicznie, a jednym z kluczowych czynników tych przemian są zmiany demograficzne. Zmiana pokoleniowa modyfikuje i na nowo ustala standardy w zatrudnieniu. Pokolenie Z, czyli osoby urodzone w latach 1995 – 2012, już wkraczają na rynek pracy, na nowo definiując świadomość zawodową pracowników. W przeciwieństwie do poprzednich pokoleń, ich świat jest nierozerwalnie związany z Internetem, mediami społecznościowymi i cyfrowymi narzędziami. Wszystko to wpływa na ich styl życia, wartości oraz oczekiwania wobec pracodawców i rynku pracy. Jakimi pracownikami będą uczniowie i już są świeżo upieczeni absolwenci?   Z tego artykułu dowiesz się: Uczniów w jakim wieku można określać przedstawicielami pokolenia Z?  Dlaczego pokolenie Z nazywa się również „cyfrowymi tubylcami”? Jakie cechy różnią przedstawicieli generacji Z od baby boomers, pokolenia X i pokolenia Y? Jak pokolenie Z funkcjonuje w realiach współczesnego rynku pracy? Jakie są kluczowe oczekiwania pokolenia Z wobec współczesnego świata pracy? Jak skutecznie wspierać rozwój zawodowy uczniów pokolenia Z? Co warto przeczytać, by zdobyć wiedzę temat zmian pokoleniowych na rynku pracy? »

Powierzenie czynności z zakresu doradztwa zawodowego nauczycielowi nieposiadającemu kwalifikacji do zajmowania stanowiska doradcy zawodowego jest ograniczone. Nauczyciel niebędący doradcą, nie może powiem prowadzić zajęć obowiązkowych, uwzględnionych w ramowych planach nauczania. Sprawdź, jakie zadania można powierzyć nauczycielowi bez kwalifikacji doradcy zawodowego. Z artykułu dowiesz się m.in.: Jakie zadania z zakresu doradztwa zawodowego można powierzyć nauczycielowi bez kwalifikacji doradcy zawodowego? Czy nauczyciel bez kwalifikacji może prowadzić obowiązkowe zajęcia z doradztwa zawodowego? Co zrobić, jeśli szkoła nie może zatrudnić doradcy zawodowego? »

Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny (IPET), to zindywidualizowany dokument, opracowany po dokonaniu wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania dla każdego ucznia z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego. W przypadku uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym zawiera także informacje o sposobach realizacji doradztwa zawodowego. Z artykułu dowiesz się: Kiedy należy uwzględniać sposób realizacji doradztwa zawodowego w IPET? Jak kwestia doradztwa zawodowego powinna zostać opisana w IPET ucznia z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym? Czy doradztwo zawodowe może być realizowane i opisane w IPET w formie pomocy psychologiczno-pedagogicznej, czy muszą to być oddzielne zajęcia?   »

Nie w każdej szkole tworzone są wszystkie oddziały na I i II etapie edukacyjnym. Jeżeli w szkole nie tworzy się klas VII i VIII, pojawiają się wątpliwości – czy konieczne jest opracowanie WSDZ i programu realizacji doradztwa zawodowego? W artykule wyjaśniamy, jakie obowiązki związane z realizacją doradztwa zawodowego spoczywają na dyrektorze i nauczycielach w szkołach, w których nie realizuje się doradztwa w ramach tzw. dziesiątek. Dowiedz się, jakie działania związane z realizacją doradztwa zawodowego spoczywają na każdej szkole podstawowej. Z artykułu dowiesz się: Jak powinna postąpić szkoła w sprawie realizacji programu doradztwa zawodowego w przypadku braku wybranych oddziałów klasowych? Które przepisy regulują sposób postępowania z takiej sytuacji? Co powinno zostać zawarte w programie realizacji doradztwa zawodowego szkoły, w której nie istnieją klasy VII i VIII? »

Metoda case study w doradztwie zawodowym jest skutecznym narzędziem, możliwym do zastosowania zarówno na poziomie szkoły podstawowej, jak i na późniejszych etapach edukacji. Pozwala zdobywać cenną wiedzę oraz rozwijać umiejętności interpersonalne, analityczne i podejmowania decyzji. Dzięki swojej elastyczności, umożliwia dopasowanie różnorodnych treści do omawianych tematów, potrzeb grupy i zainteresowania uczniów. Z artykułu dowiesz się: W jakim celu wykorzystać case study w doradztwie edukacyjno-zawodowym w szkole podstawowej? Jaki wymiar edukacyjny ma analiza przypadku? Z jakimi innymi metodami pracy doradcy połączyć metodę studium przypadku? Jakie m.in. cechy i kompetencje miękkie kształci w uczniach praca metodą case study? Gdzie szukać wsparcia przy tworzeniu przykładowych studium przypadku? Czego może nauczyć się uczeń podczas analizy przypadku? »