Anna Sarczyńska

Rozwój sztucznej inteligencji to kolejny krok w ewolucji narzędzi stosowanych w doradztwie zawodowym [1]. Nowoczesne aplikacje zapewniają użytkownikom szerokie wsparcie w tworzeniu profesjonalnych dokumentów aplikacyjnych, analizowaniu ogłoszeń o pracę czy dobieraniu możliwych do zrealizowania ścieżek kariery na podstawie analizy umiejętności i zainteresowań. W szkole AI może okazać się niezwykle pomocna, zarówno dla doradców, którzy zyskują narzędzie do szybszego przygotowania materiałów edukacyjnych, jak i dla uczniów, którym ułatwia proces dokonania wyborów [2]. Z artykułu dowiesz się m.in.: Jak sztuczna inteligencja wspiera uczniów w analizie predyspozycji i planowaniu ścieżki kariery? W jaki sposób AI pomaga tworzyć CV, symulować rozmowy kwalifikacyjne i porównywać zawody? Jakie nowoczesne narzędzia AI warto wykorzystać na lekcjach doradztwa zawodowego? Dlaczego sztuczna inteligencja nie zastąpi doradcy zawodowego i jak uczyć krytycznego podejścia do jej wyników?

Scenariusz przeznaczony jest do pracy przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas VII–VIII: uczeń rozpoznaje własne zasoby (zainteresowania, zdolności, uzdolnienia, kompetencje, predyspozycje zawodowe; załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325). Cel główny: identyfikacja kompetencji wyróżniających oraz wskazanie ich znaczenia w planowaniu przyszłości edukacyjno-zawodowej. Cele szczegółowe, uczeń: rozpoznaje i nazywa swoje kompetencje, zdolności i predyspozycje zawodowe, wybiera i uzasadnia jedną kompetencję wyróżniającą, która może stanowić jego atut na rynku pracy, łączy wybraną kompetencję z przykładowymi zawodami i potrafi wskazać jej znaczenie w planowaniu przyszłości. Metody pracy: pogadanka, praca indywidualna, praca w parach. Środki dydaktyczne: dostęp do urządzeń z internetem lub stanowisko z rzutnikiem (tryb demonstracyjny), Moja kompetencja wyróżniająca (załącznik nr 1) – dla każdego ucznia, arkusze A4, długopisy, karteczki samoprzylepne, tablica, flipchart. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz przeznaczony jest do pracy przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas VII–VIII: uczeń rozpoznaje własne zasoby (zainteresowania, zdolności, uzdolnienia, kompetencje, predyspozycje zawodowe; załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325) Cel główny: uświadomienie istoty obszaru własnej niekompetencji i zaplanowanie pierwszego kroku w jej rozwijaniu. Cele szczegółowe, uczeń: poznaje i rozumie model czterech poziomów kompetencji, uczy się identyfikować przynajmniej jeden swój obszar, którego jeszcze nie umie, ale chce się nauczyć, formułuje prosty plan działania z wykorzystaniem AI lub innych dostępnych źródeł. Metody pracy: pogadanka/storytelling, praca indywidualna, burza mózgów. Środki dydaktyczne: dostęp do urządzeń z internetem lub stanowisko z rzutnikiem (tryb demonstracyjny), karteczki, tablica, flipchart, 4 poziomy kompetencji – schemat (załącznik nr 1) – dla każdego ucznia. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz przeznaczony jest do pracy przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas VII–VIII: uczeń wyszukuje i analizuje informacje na temat zawodów oraz charakteryzuje wybrane zawody, uwzględniając kwalifikacje wyodrębnione w zawodach oraz możliwości ich uzyskiwania; załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325). Cel główny: rozwijanie umiejętności wyszukiwania i selekcjonowania informacji. Cele szczegółowe: Uczeń: poznaje specyfikę wybranego zawodu, charakteryzuje zawód, uwzględniając środowisko pracy, wymagania, zadania, predyspozycje i kwalifikacje, poznaje możliwości zdobycia kwalifikacji w danym zawodzie (ścieżka edukacyjna). Metody pracy: praca indywidualna, praca w parach, burza mózgów, prezentacja ustna, miniscenki, analiza źródeł informacji. Środki dydaktyczne: dostęp do internetu lub wcześniej przygotowane materiały o zawodach, kartki A4, mazaki, tablica, Zawodowy detektyw (załącznik nr 1) – dla każdego ucznia. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Współczesne szkolne doradztwo zawodowe musi odpowiadać na dynamicznie zmieniający się świat pracy i coraz wcześniejsze pytania uczniów o przyszłość. Prezentacja zawodów w sali lekcyjnej w niewielkim stopniu uwzględnia potrzebę budowania doświadczenia – fundament skutecznego uczenia się opartego na przeżyciu, działaniu i refleksji. W tym kontekście zasadne staje się pytanie: czy przestrzeń edukacyjna ograniczona do klasy szkolnej sprzyja rzeczywistemu rozwijaniu orientacji zawodowej? Wyjście do lokalnych środowisk pracy, w przestrzeń publiczną, do miejsc aktywności zawodowej i społecznej jest dla uczniów przeżyciem silniej oddziałującym i kształtującym niż tradycyjna lekcja. Z artykułu dowiesz się: Jaką formę mogą mieć zajęcia z doradztwa zawodowego w terenie? Jakie wartości niesie ze sobą lekcja terenowa? czym należy pamiętać, organizując wyjście z uczniami w ramach lekcji terenowej? W jaki sposób przygotować się w sali lekcyjnej do wyjścia z uczniami, by było ono owocne? Gdzie warto udać się z uczniami na zajęcia w ramach doradztwa zawodowego?

Scenariusz przeznaczony jest do pracy przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas IV–VI: uczeń wymienia różne grupy zawodów i podaje przykłady zawodów charakterystycznych dla poszczególnych grup, opisuje różne ścieżki ich uzyskiwania oraz podstawową specyfikę pracy w zawodach; załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325). Cel główny: poznanie zawodów rzemieślniczych, ich roli w społeczeństwie oraz znaczenia tradycyjnych profesji. Cele szczegółowe, uczeń: rozumie pojęcie „zawody rzemieślnicze”, potrafi wymienić zawody rzemieślnicze i wyjaśnić ich znaczenie dla społeczeństwa, rozumie, jakie umiejętności są potrzebne w zawodach rzemieślniczych. Metody pracy: pogadanka, burza mózgów, karta pracy, projekcja filmów, interpretacja utworu (Eviva l’arte K. Przerwa-Tetmajer, w interpretacji Sanah i Krzysztofa Zalewskiego). Środki dydaktyczne: tablica/flipchart, rzutnik, projektor, komputery, tablety, smartfony, Mistrzowie rzemiosła – Połącz zawód z opisem! (załącznik nr 1) – dla każdego ucznia. Wyroby rzemieślnicze (załącznik nr 2). Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz przeznaczony jest do pracy przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas I–III: uczeń uzasadnia potrzebę uczenia się i zdobywania nowych umiejętności; załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325). Cel główny: uzasadnienie potrzeby uczenia się i zdobywania nowych umiejętności. Cele szczegółowe, uczeń: uzasadnia potrzebę uczenia się i zdobywania nowych umiejętności, potrafi wskazać korzyści płynące z nauki w szkole, rozwija umiejętność logicznego myślenia poprzez metodę 5 × why. Metody pracy: pogadanka, burza mózgów, metoda 5 × why, praca indywidualna (karta pracy). Środki dydaktyczne: tablica lub flipchart, obrazki przedstawiające wybrane zawody, Szkolne supermoce! (załącznik nr 1) – dla każdego ucznia. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz przeznaczony jest do pracy przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas IV–VI: uczeń opowiada o swoich planach edukacyjno-zawodowych; załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325). Cel główny: uczeń poznaje specyfikę i zalety ukończenia technikum, rozważa własne predyspozycje i zainteresowania. Cele szczegółowe:Uczeń: wyjaśnia, czym wyróżnia się technikum na tle innych szkół ponadpodstawowych, poznaje zalety płynące z ukończenia technikum, potrafi wymienić przykładowe zawody i specjalizacje oferowane przez technika. Metody pracy: miniwykład, ćwiczenie w grupach, praca w parach, zapoznanie się z wywiadami online, karta pracy. Środki dydaktyczne: tablica/flipchart, kartki A4 i A3, Test: Moje spojrzenie na technikum (załącznik nr 1) – dla każdego ucznia, dostęp do Internetu. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz przeznaczony jest do pracy przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas VII–VIII: uczeń dokonuje autoprezentacji; załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325). Cel główny: uczniowie rozwijają umiejętność świadomego kształtowania swojego wizerunku podczas pierwszych chwil spotkania z nowymi osobami. Cele szczegółowe:Uczeń: identyfikuje cztery kluczowe elementy, które wpływają na pierwsze wrażenie (zgodnie z regułą 4 × 20), rozumie, jakie czynniki mogą negatywnie wpłynąć na odbiór naszej osoby przez innych, potrafi prowadzić konstruktywną dyskusję na temat znaczenia pierwszego wrażenia oraz możliwości zmiany negatywnego wrażenia. Metody pracy: pogadanka, burza mózgów, dyskusja kierowana, minidebata, praca indywidualna praca w grupach. Środki dydaktyczne: flipchart/tablica oraz markery, długopisy i kartki papieru A3, Pierwsze wrażenie to moja wizytówka (załącznik nr 1) – dla każdego ucznia. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz przeznaczony jest do pracy przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas VII–VIII: uczeń dokonuje autoprezentacji; załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325). Cel główny: uczeń rozumie pojęcie charyzmy, identyfikuje swoje mocne strony i zastanawia się, jak może rozwijać swoje zdolności przywódcze i umiejętności interpersonalne. Cele szczegółowe:Uczeń: zna definicję charyzmy i jej kluczowe cechy, odkrywa własne predyspozycje związane z charyzmą, rozwija umiejętność autoprezentacji i budowania pewności siebie. Metody pracy: pogadanka z elementami storytellingu, dyskusja kierowana, praca indywidualna, w parach, praca grupowa, odgrywanie ról. Środki dydaktyczne: flipchart/tablica oraz markery, długopisy, kredki, Charyzma na celowniku (załącznik nr 1) – dla każdego ucznia. Przewidywany czas realizacji: 45 min.