W szkole podstawowej w realizowanie zadań z zakresu doradztwa zawodowego angażowanych jest wiele osób. Należą do nich m.in. wychowawcy klas. Podejmują działania dydaktyczne, ale i opiekuńczo-wychowawcze. Wśród zadań wychowawcy można wymienić wspieranie uczniów w wyborach edukacyjno-zawodowych. Odgrywa on więc ważną rolę w zakresie doradztwa zawodowego. Jednym z ważnych zadań wychowawcy klasy jest przygotowanie ósmoklasisty do zmiany szkoły z podstawowej na ponadpodstawową. W niniejszym artykule omówiono rolę wychowawcy klasy w tranzycji ósmoklasisty ze szkoły podstawowej do ponadpodstawowej.

W rozmowach z uczniami, rodzicami na pytanie, co robi doradca zawodowy, pada odpowiedź: testuje. Samo pojęcie testowania może kojarzyć się z eksperymentem, uruchamianiem oprogramowania, sprawdzaniem. W kontekście doradztwa zawodowego pojęcie potocznie rozumiane jest jako stosowanie narzędzi badawczych. Czym jest używanie testów w procesie doradczym? Jakie zalety, a jakie minusy mają testy z doradztwa zawodowego?

Karta pracy dla uczniów klas I-III. Cel główny: poznawanie specyfiki pracy weterynarza. Cele szczegółowe, uczeń: opisuje zawód weterynarza, wymienia miejsca pracy weterynarza, podaje predyspozycje do bycia weterynarzem. Metody pracy: rozmowa kierowana, burza mózgów, miniwykład, ekspresja plastyczna. Środki dydaktyczne: W świecie zwierząt (załącznik nr 1 – dla każdego ucznia), flamastry/kredki, film na Youtube Kulisy, czyli Błękitek poznaje zawody, https://vod.tvp.pl/video/kulisy-czyli-blekitek-poznaje-zawody,weterynarz,19173697 [dostęp: 28.07.2021]. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zajęć dla uczniów klas I-III. Cel główny: opowiadanie o wymarzonym zawodzie. Cele szczegółowe, uczeń: opowiada, co chciałby robić w przyszłości, opisuje wymarzony zawód, ilustruje go w postaci pracy plastycznej, uzasadnia swój wybór. Metody pracy: rozmowa kierowana, zabawa ruchowa, praca indywidualna, ekspresja plastyczna, prezentacja. Środki dydaktyczne: kolorowe magazyny, kartki A4, nożyczki, kleje, kredki, flamastry. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Karta pracy dla uczniów klas IV-VI. Cel główny: przygotowanie uczniów do wskazywania przedmiotów, których lubią się uczyć. Cele szczegółowe, uczeń: wskazuje ulubione przedmioty szkolne, potrafi podać przykłady umiejętności, które rozwija, ucząc się określonych przedmiotów, umie wymienić przykłady zawodów, w których przydatna jest nauka wybranych przedmiotów szkolnych. Metody pracy: bank pomysłów, praca w grupie, praca zespołowa, dyskusja. Środki dydaktyczne: tablica/flipchart, karteczki samoprzylepne (minimum 2 dla każdego ucznia), Karta pracy Lubię … (załącznik nr 1 – jeden egzemplarz dla każdego ucznia), arkusze papieru typu flipchart – jeden dla każdej grupy, pisaki. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zajęć dla uczniów klas IV-VI. Cel główny: przygotowanie uczniów do wymieniania różnych grup zawodów i podawania przykładów zawodów charakterystycznych dla poszczególnych grup. Cele szczegółowe, uczeń: umie wymienić przykładowe zawody spotykane podczas wakacyjnego wypoczynku, potrafi podać grupy różnych zawodów spotykanych w codzienności. Metody pracy: praca w grupie, praca w parach, dyskusja. Środki dydaktyczne: tablica/flipchart, Kogo częściej spotykamy, gdy…? (załącznik nr 1 – jeden egzemplarz do pocięcia dla nauczyciela), Przykłady zawodów (załącznik nr 2 – jeden egzemplarz dla każdej grupy), Zawody wakacyjne – krzyżówka (załącznik nr 3 – jeden egzemplarz dla każdego ucznia), kartki A4 – jedna dla każdej grupy, arkusze papieru typu flipchart – jeden dla każdej grupy, pisaki. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zajęć dla uczniów klas IV-VI. Cel główny: rozpoznawanie swoich zainteresowań, mocnych stron i uzdolnień. Cele szczegółowe, uczeń: wymienia swoje zainteresowania, mocne strony i uzdolnienia, wyjaśnia ich znaczenie w planowaniu swojej przyszłości, wskazuje swoje zainteresowania i zdolności oraz możliwości wykorzystania ich w różnych dziedzinach życia, podejmuje próbę zaplanowania rozwoju swoich zasobów. Metody pracy: rozmowa kierowana, praca z tekstem, praca indywidualna, dyskusja kierowana. Środki dydaktyczne: Karol Bielecki – moja historia do odczytania ze strony, https://karolbielecki.pl/moja-historia/ [dostęp: 01.08.2021], Trzecia strona medalu (załącznik nr 1 – po jednym dla każdego ucznia), przybory do pisania. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zajęć dla uczniów klas VII-VIII. Cel główny: zapoznanie uczniów z zawodem murarza-tynkarza. Cele szczegółowe, uczeń: opisuje ścieżki kształcenia zawodu murarz-tynkarz, podaje przykłady miejsc zatrudnienia. Metody pracy: praca indywidualna, praca grupowa, burza mózgów, dyskusja. Środki dydaktyczne: kartka A4 – dla każdej z grup, Zbuduj swoją przyszłość (załącznik nr 1 – dla grupy do pobrania ze strony www.doradztwoszkolne.pl). Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zajęć dla uczniów klas VII-VIII. Cel główny: rozpoznawanie możliwości i ograniczeń w odniesieniu do planów edukacyjno-zawodowych. Cele szczegółowe, uczeń: wymienia przyczyny zmian w ścieżkach kariery, analizuje zasoby i ograniczenia w kontekście planowania kariery, wymienia sposoby radzenia sobie z ograniczeniami, dobiera przykładowe zawody i zasoby w planowaniu kariery z uwzględnieniem ograniczeń. Metody pracy: rozmowa kierowana, praca w grupach, dyskusja. Środki dydaktyczne: koperta nr 1 zawierająca pocięte na części nazwy zawodów z załącznika nr 1 Przykładowe zawody (1 sztuka), koperta nr 2 zawierająca pocięte na części przykładowe zasoby z załącznika nr 2 Przykładowe zasoby (1 sztuka), koperta nr 3 z pociętymi przykładowymi ograniczeniami z załącznika nr 3 (1 sztuka), nożyczki. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zajęć dla uczniów klas IV-VI. Cel główny: poznawanie czynników wpływających na wybór szkoły i zawodu. Cele szczegółowe, uczeń: wymienia czynniki wpływające na wybór szkoły i zawodu, analizuje je w kontekście swoich planów edukacyjno-zawodowych. Metody pracy: praca indywidualna, autorefleksja, rozmowa kierowana. Środki dydaktyczne: koperty z wyciętymi przykładowymi czynnikami wpływającymi na wybór szkoły i zawodu (załącznik nr 1 – po jednym zestawie dla każdego ucznia), Moja kariera – to mi na sercu leży (załącznik nr 2 – po jednym dla każdego ucznia do pobrania ze strony www.doradztwoszkolne.pl), nożyczki, klej. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zajęć dla uczniów klas VII-VIII. Cel główny: rozwijanie kompetencji aktywnego słuchania jako jednej z umiejętności kluczowych wskazywanych przez pracodawców. Cele szczegółowe, uczeń: poznaje zasady aktywnego słuchania, zwiększa świadomość wzajemnych interakcji pomiędzy nadawcami komunikatów i odbiorcami, potrafi skoncentrować uwagę na nadawanych komunikatach, wskazuje zawody wymagające ćwiczonej kompetencji. Metody pracy: burza mózgów, praca w parach, dyskusja. Środki dydaktyczne: tablica/flipchart, reklamówka, kartka papieru A4, flamastry. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zajęć dla uczniów klas VII-VIII. Cel główny: przygotowanie autoprezentacji. Cele szczegółowe, uczeń: zbiera informacje ważne do przekazania podczas autoprezentacji, potrafi stworzyć profesjonalną autoprezentację (zapis na kartce), potrafi kontrolować czas wypowiedzi. Metody pracy: praca indywidualna, prezentacja na forum (również w nauczaniu zdalnym). Środki dydaktyczne: stoper do mierzenia czasu (może być smartfon z aplikacją stopera), Co powiem, a czego nie powiem? (załącznik nr 1 – dla każdego ucznia), kartka papieru dla każdego ucznia, mazaki. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz spotkania rady pedagogicznej. Cel główny: nabycie umiejętności w zakresie pracy z uczniami w sytuacjach mogących powodować lęk, np. gdy podejmowane są wybory edukacyjno-zawodowe. Cele szczegółowe: Uczestnik: zna definicje lęku, potrafi wyjaśnić, jak odczuwanie lęku wpływa na zdrowie psychiczne, poznaje przykładowe ćwiczenie, które może zastosować w pracy z uczniami. Metody pracy: praca indywidualna, praca grupowa, dyskusja. Środki dydaktyczne: flipchart, flamastry, kartki papieru, Analiza lęku (załącznik 1 – jeden egzemplarz dla nauczyciela), Obrazki (załącznik 2 – jeden zestaw). Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zebrania z rodzicami. Cel główny: wspieranie rodziców w procesie wychowawczym poprzez wsparcie dziecka w rozumieniu uczuć oraz ich roli w procesie podejmowania decyzji edukacyjno-zawodowych. Cele szczegółowe: Rodzic: wspiera dziecko w nabywaniu umiejętności rozróżniania uczuć, rozmawia z dzieckiem na temat uczuć, kształtuje umiejętność rozpoznawania powiązań myśli i działań, dokonuje wspólnie z dzieckiem analizy wpływu uczuć na wybory edukacyjno-zawodowe. Metody pracy: praca w parach (rodzic-dziecko), praca indywidualna rodziców, dyskusja. Środki dydaktyczne: Robię, czuję, myślę (załącznik nr 1), Tam czuję się jak … (załącznik nr 2 – 2 egzemplarze dla każdego rodzica), flipchart. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Karty pracy dla uczniów klas VII-VIII. Cel główny: zapoznanie uczniów z wybranymi zawodami oraz poszerzenie ich wiedzy w zakresie kompetencji potrzebnych do ich wykonywania. Cele szczegółowe, uczeń: poznaje zawody oraz zasady ich wykonywania, zwiększa świadomość o rynku pracy, potrafi wyszukiwać informacje dotyczące różnych zawodów. Metody pracy: burza mózgów, praca zespołowa, dyskusja. Środki dydaktyczne: smartfony/komputery z aplikacją do odczytywania kodów QR, QR kod (załącznik nr 1 – jedna sztuka na zespół), Karta odpowiedzi (załącznik 2 – jedna sztuka na zespół), Zawód i kompetencje (załącznik 3 – jedna sztuka na zespół). Przewidywany czas realizacji: 45 min.   Karty pracy przeznaczone są do pracy grupowej przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas VII–VIII, uczeń: wyszukuje i analizuje informacje na temat zawodów oraz charakteryzuje wybrane zawody, uwzględniając kwalifikacje wyodrębnione w zawodach oraz możliwości ich uzyskiwania; dokonuje autoprezentacji; załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325).

Scenariusz zajęć dla uczniów klas VII-VIII. Cel główny: przygotowanie uczniów do porównywania własnych zasobów i preferencji z wymaganiami rynku pracy i oczekiwaniami pracodawców. Cele szczegółowe, uczeń: potrafi podać podstawowe informacje o rynku pracy, zna przykładowe oczekiwania pracodawcy, umie odnieść informacje o swoich zasobach do poznanych oczekiwań pracodawcy. Metody pracy: praca zespołowa, praca indywidualna, dyskusja. Środki dydaktyczne: laptop oraz rzutnik multimedialny17, listy pytań przygotowanych przez uczniów na zajęciach cz. 1 (plakaty mogą być wywieszone w widocznych miejscach sali spotkań), Moje spotkanie (załącznik nr 1, jeden egzemplarz dla każdego ucznia) masa mocująca, pisaki. Przewidywany czas realizacji: 45 min.