Monitoring losów absolwentów szkół ponadpodstawowych został wprowadzony do prawa oświatowego nowelizacją ustawy Prawo oświatowe z 25 lutego 2021 r. Przepisy wskazują, że celem zbierania informacji o absolwentach jest dostosowanie polityki oświatowej do wymogów rynku pracy8. Dane pozyskiwane są z takich instytucji, jak: Ministerstwo Edukacji i Nauki, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, okręgowe komisje egzaminacyjne. Jak wynika z powyższego, kwestia monitorowania  ścieżek kariery absolwentów szkół ponadpodstawowych została prawnie usankcjonowana. Pytanie, które warto zadać, brzmi: czy i w jakim celu monitorować losy absolwentów szkół podstawowych?

Cel główny: poznawanie specyfiki pracy w różnych zawodach wykonywanych przez osoby w bliższym i dalszym otoczeniu.Cele szczegółowe:Uczeń: wskazuje niektóre zawody pomocne, w sytuacji kiedy trzeba coś naprawić, opisuje podstawową specyfikę pracy w tych zawodach, omawia ich znaczenie w codziennym życiu. Metody pracy: rozmowa kierowana, praca w grupach, wycinanka-wyklejanka, dyskusja kierowana. Środki dydaktyczne: Kto to naprawi? (załącznik nr 1 – po jednym dla każdej grupy – do pocięcia, do pobrania ze strony www.doradztwoszkolne.pl), nożyczki, klej. Przewidywany czas realizacji: 45 min. Scenariusz przeznaczony jest do pracy w grupach przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas I–III, uczeń: podaje nazwy zawodów wykonywanych przez osoby w bliższym i dalszym otoczeniu oraz opisuje podstawową specyfikę pracy w wybranych zawodach, omawia znaczenie zaangażowania różnych zawodów w kształt otoczenia, w którym funkcjonuje, załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325).

Cel główny: poznanie zawodów związanych z muzyką. Cele szczegółowe: Uczeń: wymienia zawody związane z muzyką (praca z muzyką i dźwiękiem), omawia znaczenie muzyki w życiu człowieka, rozwija umiejętność pracy w grupie. Metody pracy: miniwykład, zabawa ruchowa, praca w grupie, praca indywidualna. Środki dydaktyczne: magnetofon, duża kostka sześcienna (opcjonalnie 6 kartek z narysowanymi kropkami od 1 do 6 analogicznie do ścianek kostki sześciennej), Z muzyką w tle (załącznik nr 1 – dla każdego ucznia). Przewidywany czas realizacji: 45 min. Karta pracy przeznaczona jest do pracy indywidualnej i w grupie przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas I–III uczeń: podaje nazwy zawodów wykonywanych przez osoby w bliższymi dalszym otoczeniu oraz opisuje podstawową specyfikę pracy w wybranych zawodach, załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325).

Cel główny: poznawanie różnych zawodów i opisywanie podstawowej specyfiki pracy w tych zawodach. Cele szczegółowe: Uczeń: poznaje różne zawody, podaje przykładowe miejsca pracy w tych zawodach, opisuje specyfikę pracy w tych zawodach i różne drogi dochodzenia do tych zawodów. Metody pracy: praca w grupach, wykreślanka, rebus, dyskusja. Środki dydaktyczne: Roz(g)rywki zawodowe (załącznik nr 1 – po jednym dla każdej czteroosobowej grupy), przybory do pisania. Przewidywany czas realizacji: 45 min. Scenariusz przeznaczony jest do pracy w grupach przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas IV–VI,uczeń: wymienia różne grupy zawodów i podaje przykłady zawodów charakterystycznych dla poszczególnych grup, opisuje różne ścieżki ich uzyskiwania oraz podstawową specyfikę pracy w zawodach; załącznik nr 2 z rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325).

Cel główny: przygotowanie uczniów do prezentowania swoich zainteresowań i uzdolnień.Cele szczegółowe:Uczeń: potrafi wskazać swoje zainteresowania i uzdolnienia, omawia sposób prezentacji swoich zasobów. Metody pracy: praca w grupach, bank pomysłów, dyskusja. Środki dydaktyczne: tablica/flipchart, karteczki samoprzylepne (jedna dla każdego ucznia), Jak zorganizujemy? (załącznik nr 1 – jeden egzemplarz dla każdej grupy), pisaki. Przewidywany czas realizacji: 45 min. Scenariusz przeznaczony jest do pracy w grupach przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas IV–VI, uczeń: prezentuje swoje zainteresowania i uzdolnienia wobec innych osób z zamiarem zaciekawienia odbiorców, załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325). Jest to scenariusz, który może być wykorzystany podczas przygotowań do różnych przedsięwzięć szkolnych z zakresu doradztwa zawodowego. Można go wykorzystać przy prezentacji zainteresowań i uzdolnień uczniów klas IV–VI. Może być to pomysł także na prezentacje klasowe w zależności od potrzeb uczniów, grona pedagogicznego. Takie prezentacje można przygotować również na piknik szkolny czy zebranie z rodzicami. Ważne, aby nauczyciel porozmawiał z uczniami na temat zainteresowań i uzdolnień: ustalił, czym są i jakie mogą być ich przykłady.

Cel główny: poznawanie specyfiki zawodu technika telekomunikacji. Cele szczegółowe: Uczeń: charakteryzuje zawód technika telekomunikacji, opisuje specyfikę pracy w tym zawodzie, wskazuje ścieżki kształcenia dla omawianego zawodu. Metody pracy: rozmowa kierowana, burza mózgów, miniwykład, praca indywidualna. Środki dydaktyczne: Halo, halo – załącznik nr 1 (dla każdego ucznia), przybory do pisania, smartfon/ telefon, arkusz flipchart (jedna sztuka dla grupy). Przewidywany czas realizacji: 45 min. Scenariusz przeznaczony jest do pracy indywidualnej przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas IV–VI, uczeń: wymienia różne grupy zawodów i podaje przykłady zawodów charakterystycznych dla poszczególnych grup, opisuje różne ścieżki ich uzyskiwania oraz podstawową specyfikę pracy w zawodach; załącznik nr 2 z rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325).

Cel główny: poznawanie specyfiki zawodu rolnika. Cele szczegółowe: Uczeń: charakteryzuje zawód rolnika, opisuje specyfikę pracy w tym zawodzie, wskazuje źródła wiedzy o zawodzie rolnika. Metody pracy: rozmowa kierowana, praca w parach, uzupełnianka, kalambury, dyskusja. Środki dydaktyczne: Rolnik – zawód z przyszłością (załącznik nr 1 – po jednej sztuce na parę), Karty do kalamburów (załącznik nr 2 – jedna sztuka – do pocięcia), przybory do pisania. Przewidywany czas realizacji: 45 min. Scenariusz przeznaczony jest do pracy w parach przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas IV–VI, uczeń: wymienia różne grupy zawodów i podaje przykłady zawodów charakterystycznych dla poszczególnych grup, opisuje różne ścieżki ich uzyskiwania oraz podstawową specyfikę pracy w zawodach; załącznik nr 2 z rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325).

Cel główny: rozpoznawanie swoich możliwości i ograniczeń w zakresie wykonywania zadań zawodowych i uwzględnianie ich w planowaniu ścieżki edukacyjno-zawodowej. Cele szczegółowe: Uczeń: poszukuje informacji, nazywa zawody, współpracuje w zespole, rozwija umiejętność myślenia symbolicznego. Metody pracy: heureza, przekład intersemiotyczny, giełda pomysłów/burza mózgów, praca indywidualna, praca w grupie, miniwykład. Środki dydaktyczne: projektor/tv, biała tablica, smartfon/ komputer (dla każdego ucznia), Myślenie symboliczne (załącznik nr 1 – do wyświetlenia na tablicy), Po nitce do kłębka (załącznik nr 2 – po jednym egzemplarzu dla każdego ucznia). Przewidywany czas realizacji: 45 min. Scenariusz przeznaczony jest do pracy indywidualnej i pracy w grupie przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas VII–VIII, uczeń: rozpoznaje swoje możliwości i ograniczenia w zakresie wykonywania zadań zawodowych i uwzględnia je w planowaniu ścieżki edukacyjno-zawodowej; załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325). Myślenie symboliczne – służy przedstawianiu rzeczywistości poprzez pojęcia symboliczne jak słowa, gesty, znaki.

Cel główny: określenie preferowanych obszarów pracy przez ucznia. Cele szczegółowe: Uczeń: potrafi określić swoje obszary pracy, potrafi analizować różne zawody związane z własnymi zainteresowaniami. Metody pracy: praca indywidualna, prezentacja na forum (również w nauczaniu zdalnym). Środki dydaktyczne: komputer, tablet lub telefon z przeglądarką internetową z dostępem do Internetu (dla każdego ucznia), smartfon ze słuchawkami dla każdego ucznia, projektor i komputer z dostępem do Internetu, link do testu zainteresowań: https://www.mynextmove.org/explore/ip Informacja o moich zawodach (załącznik nr 1 – dla każdego ucznia). Przewidywany czas realizacji: 45 min. Scenariusz jest przeznaczony do pracy indywidualnej przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas VII–VIII, uczeń: rozpoznaje własne zasoby, załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325).

Cel główny: przygotowanie uczniów do wyboru dalszej ścieżki edukacyjno-zawodowej. Cele szczegółowe: Uczeń: rozpoznaje przekonania i ich konsekwencje w procesie planowania i podejmowania decyzji, wyraża własną opinię i dostrzega różnorodność w sposobie podejścia do wybranych zagadnień w obszarze podejmowania decyzji edukacyjno-zawodowych, analizuje swoje decyzje w kontekście ścieżki edukacyjno-zawodowej. Metody pracy: praca indywidualna, autorefleksja, dyskusja, praca w grupach. Środki dydaktyczne: Co o tym myślisz? (załącznik nr 1 – po jednej sztuce dla każdego ucznia), przybory do pisania. Przewidywany czas realizacji: 45 min. Karta pracy przeznaczona jest do pracy indywidualnej i w grupach przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas VII–VIII, uczeń: dokonuje wyboru dalszej ścieżki edukacyjno-zawodowej samodzielnie lub przy wsparciu doradczym; określa cele i plany edukacyjno-zawodowe, uwzględniając własne zasoby; planuje ścieżkę edukacyjno-zawodową, uwzględniając konsekwencje podjętych wyborów, załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325).

Cel główny: wyszukiwanie i analizowanie informacji na temat zawodów oraz charakteryzowanie wybranych zawodów.Cele szczegółowe:Uczeń: nazywa zawody, demonstruje czynności zawodowe, weryfikuje swoją wiedzę na temat zawodów, rozwija umiejętności werbalne i pozawerbalne, pracuje w grupie. Metody pracy: grywalizacja, przekład intersemiotyczny, improwizacja pantomimiczna, kalambury, praca w grupach, praca indywidualna. Środki dydaktyczne: karta pracy Wchodzimy w role (załącznik nr 1 – do wyświetlenia na ekranie), karta pracy Co to za zawód? (załącznik nr 2 – po jednym egzemplarzu dla każdej z 10 grup), Nazwy zawodów (załącznik nr 3 – do wydrukowania i pocięcia, przeznaczone do losowania po jednym pasku dla jednej grupy), tablica i kreda, mazak, klepsydra lub minutnik niezbędny do odmierzania czasu pracy, dostęp do Internetu, dostęp do komputera dla każdego ucznia. Przewidywany czas realizacji: 45 min. Scenariusz przeznaczony jest do pracy indywidualnej i pracy w grupach przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas VII–VIII, uczeń: wyszukuje i analizuje informacje na temat zawodów oraz charakteryzuje wybrane zawody, uwzględniając kwalifikacje wyodrębnione w zawodach oraz możliwości ich uzyskiwania, załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325).

Cel główny: wyszukiwanie i analizowanie informacji na temat zawodów oraz charakteryzowanie wybranych zawodów. Cele szczegółowe: Uczeń: wymienia się informacjami z rówieśnikami, identyfikuje niezbędne informacje na temat zawodu, analizuje informacje, komunikuje się w grupie, współpracuje w grupie. Metody pracy: praca w grupach, praca indywidualna, dyskusja kierowana. Środki dydaktyczne: naczynie/pojemnik na opisy zawodów, rzutnik, ekran, Opisy zawodów (załącznik nr 1, do pocięcia) Przewidywany czas realizacji: 45 min. Scenariusz przeznaczony jest do pracy indywidualnej i pracy w grupach przy realizacji następujących treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego dla klas VII–VIII, uczeń: wyszukuje i analizuje informacje na temat zawodów oraz charakteryzuje wybrane zawody, uwzględniając kwalifikacje wyodrębnione w zawodach oraz możliwości ich uzyskiwania, załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 325).

Cel główny: przygotowanie nauczycieli do organizowania wizyt zawodoznawczych dla uczniów z udziałemich rodziców. Cele szczegółowe:Uczestnik: wskazuje działania, które trzeba podjąć podczas organizowania wizyty zawodoznawczej, potrafi zachęcić rodziców do udziału w wizycie zawodoznawczej. Metody pracy: praca w grupach, dyskusja. Środki dydaktyczne: tablica/flipchart, arkusze papieru flipchart – jeden dla każdej grupy (ćwiczenie nr 1) oraz cztery (ćwiczenie nr 2), masa mocująca, pisaki. Przewidywany czas realizacji: 60 min. Scenariusz można wykorzystać, gdy dostrzegamy u rodziców brak aktualnych informacji o zawodach, ofertach pracy. Można zorganizować u pracodawcy spotkanie, w którym udział wezmą uczniowie z rodzicami. Wizyty zawodoznawcze dla rodziców mogą stać się działaniem, które na stałe wpisze się w rzeczywistość szkolną.

Cel główny: przygotowanie rodziców do wspierania dzieci przed egzaminem ósmoklasisty.Cele szczegółowe:Rodzic: gromadzi informacje o działaniach, które mogą wspierać dzieci przed egzaminem ósmoklasisty, ma świadomość działań, które mogą być niekorzystne w kontekście przystępowania dziecka do egzaminu ósmoklasisty. Metody pracy: bank pomysłów, plakat, praca zespołowa, praca indywidualna, dyskusja. Środki dydaktyczne: dwa arkusze papieru flipchart, Wskazane/Niewskazane – wersja dla nauczyciela (załącznik nr 1 – jeden egzemplarz dla nauczyciela), Wskazane/Niewskazane (załącznik nr 2 – jeden egzemplarz dla każdego rodzica), masa mocująca, pisaki. Przewidywany czas realizacji: 30 min.

Od kilku lat można zaobserwować wzmożone starania szkół i pracodawców na rzecz współpracy. Szkoły chcą współpracować z przedsiębiorstwami, które mogą zatrudniać ich absolwentów. Przedsiębiorcy poszukują zaś szkół kształcących w zawodach, na które istnieje największe zapotrzebowanie. Jedną z form konkretyzowania wspólnych działań na osi szkoła – zakład pracy są klasy patronackie. Niniejszy artykuł zawiera informacje o idei ich tworzenia, korzyściach wynikających dla ucznia z podjęcia w nich nauki.