Choroby przewlekłe stanowią istotny problem dwudziestego pierwszego wieku z uwagi na wzrastającą częstość występowania, złożony charakter i długi czas trwania. Lekarze specjaliści informują o rosnącym problemie ich występowania u dzieci i młodzieży. Ma to wpływ na ich funkcjonowanie zarówno w środowisku domowym, jak i szkolnym, a także na planowanie przyszłości edukacyjno-zawodowej. Czym jest choroba przewlekła? Jakie są jej rodzaje? Jaki wpływ wywiera na planowanie przyszłości edukacyjno-zawodowej ucznia? Celem artykułu jest wsparcie doradców zawodowych oraz przekazanie wskazówek do pracy z uczniem z chorobą przewlekłą.

Scenariusz zajęć dla uczniów klas I–III. Cel główny: poznawanie specyfiki pracy w różnych zawodach wykonywanych przez osoby w bliższym i dalszym otoczeniu.Cele szczegółowe:Uczeń: • podaje nazwy zawodów wykonywanych przez osoby w bliższym i dalszym otoczeniu, • wymienia narzędzia, atrybuty pracy w wybranych zawodach, • opisuje podstawową specyfikę pracy w tych zawodach. Metody pracy: rozmowa kierowana, praca w parach, uzupełnianka, ekspresja plastyczna. Środki dydaktyczne: Do kogo należę? (załącznik nr 1 – po jednym na parę), przybory do pisania, kartki A4 (po jednej dla każdego ucznia), kredki. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zajęć dla uczniów klas I–III.  Cel główny: poznawanie specyfiki pracy związanej z wykonywaniem zawodu w powietrzu. Cele szczegółowe:Uczeń: podaje nazwy zawodów związanych z powietrzem, wymienia narzędzia, atrybuty pracy w wybranych zawodach, opisuje podstawową specyfikę pracy w tych zawodach. Metody pracy: burza mózgów, miniwykład, praca w parach, praca zespołowa. Środki dydaktyczne: W powietrzu (załącznik nr 1 – po jednym na parę), przybory do pisania, kredki. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zajęć dla uczniów klas IV-V. Cel główny: przygotowanie uczniów do opowiadania o swoich planach edukacyjno-zawodowych. Cele szczegółowe:Uczeń: przygotowuje informacje o swoich planach edukacyjno-zawodowych, omawia swoje plany na przyszłość. Metody pracy: praca zespołowa, praca indywidualna, dyskusja. Środki dydaktyczne: flipchart, kartki A4 – jedna dla każdego ucznia, kredki – kilka zestawów, pisaki. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Karta pracy dla uczniów klas IV-VI. Cel główny: zapoznanie uczniów z zawodem kosmetyczki. Cele szczegółowe:Uczeń: poznaje zawód kosmetyczki, poznaje specyfikę pracy i miejsca pracy w tym zawodzie, wymienia predyspozycje, jakie powinna posiadać kosmetyczka. Metody pracy: miniwykład, praca indywidualna, dyskusja. Środki dydaktyczne: dostęp do komputera, karta pracy Być pięknym (załącznik nr 1 – dla każdego ucznia), długopisy. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zajęć dla uczniów klas IV-V. Cel główny: określanie swoich mocnych stron, umiejętności i uzdolnień. Cele szczegółowe:Uczeń: wyjaśnia znaczenie świadomości posiadanych mocnych stron, umiejętności i uzdolnień dla swojej przyszłości, wymienia swoje mocne strony i umiejętności nabyte w różnych okresach życia, określa sposoby rozwijania swoich umiejętności i mocnych stron w przyszłości. Metody pracy: dyskusja, praca w grupach, autorefleksja, rozmowa kierowana. Środki dydaktyczne: duże arkusze szarego papieru (po jednym dla każdej czteroosobowej grupy), kolorowe magazyny w dużych ilościach, markery, kleje, nożyczki, taśma klejąca. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zajęć dla uczniów klas IV-V. Cel główny: przygotowanie uczniów do wyjaśniania roli pieniądza we współczesnym świecie i jego związku z pracą. Cele szczegółowe:Uczeń: wymienia rzeczy, które można kupić, wyjaśnia rolę pieniądza, potrafi omówić związek pieniądza z pracą. Metody pracy: praca w grupach, praca indywidualna, dyskusja. Środki dydaktyczne: flipchart, arkusze papieru flipchart (dwa dla nauczyciela), Co można kupić? (załącznik nr 1 – jeden egzemplarz dla każdej grupy), karteczki samoprzylepne (jedna dla każdego ucznia), cenki, pisaki. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zajęć dla uczniów klas IV-V. Cel główny: opisywanie podstawowej specyfiki pracy w zawodach, które można spotkać w sądzie. Cele szczegółowe:Uczeń: wymienia przykładowe zawody, w których pracuje się w sądzie, opisuje specyfikę pracy w tych zawodach. Metody pracy: rozmowa kierowana, uzupełnianka, praca w parach, dyskusja. Środki dydaktyczne: Przykład wypowiedzi (załącznik nr 1 – 1 sztuka dla nauczyciela), Kto pracuje w sądzie? (załącznik nr 2 – po jednym dla każdej grupy), przybory do pisania. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Karta pracy dla uczniów klas VII-VIII. Cele główne: poznawanie własnych zasobów, autoanaliza oraz rozpoznawanie swoich ograniczeń i możliwości w planowaniu własnej ścieżki edukacyjno-zawodowej. Cele szczegółowe. uczeń: poznaje swój typ osobowości, charakteryzuje dominujące cechy osobowości, analizuje informacje, klasyfikuje informacje jako wady i zalety osobowości, współpracuje w grupie, dokonuje autoprezentacji. Metody pracy: praca indywidualna, praca w grupie, metoda śnieżnej kuli, metoda graficznego zapisu/przekład intersemiotyczny, autoprezentacja. Środki dydaktyczne: dostęp dla każdego ucznia do strony internetowej Test Hartmana. Jaki jest twój kolor osobowości? https://testhartmana.pl/ [dostęp: 08.11.2021 r.] dostęp dla każdego ucznia do publikacji Typy osobowości zaszyfrowane w kolorach: http://bialorushajnowka.pl/images/Artykuly/2019-2020/typy_osobowosci_zaszyfrowane_w_kolorach. pdf [dostęp: 08.11.2021 r.] Typy osobowości w czterech kolorach (załącznik nr 1 – dla każdego ucznia) do pobrania ze strony www.doradztwoszkolne.pl, flipchart, 4 arkusze papieru, 4 markery, komputer/laptop/smartfon. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zajęć dla uczniów klas VII-VIII. Cel główny: uświadomienie sobie przez uczniów własnych zasobów i hipotetycznych oczekiwań pracodawców. Cele szczegółowe:Uczeń: potrafi wymienić swoje kompetencje na dane stanowisko pracy, potrafi wymienić cechy niezbędne na danym stanowisku pracy, potrafi wymienić oczekiwania pracodawcy na dane stanowisko pracy (wiedza deklaratywna), potrafi zanalizować swoje odpowiedzi i wyszukać informacje na dany temat. Metody pracy: praca indywidualna, praca grupowa, prezentacja na forum (również w nauczaniu zdalnym). Środki dydaktyczne: komputer, tablet lub telefon z przeglądarką internetową z dostępem do Internetu – dla każdego ucznia; link do strony internetowej Wortalu Publicznych Służb Zatrudnienia: INFOdoradca+ Informacje o zawodach, https://psz.praca.gov.pl/rynek-pracy/bazy-danych/infodoradca, link do strony internetowej SenTeacher z generatorem kart do pytań https://www.senteacher.org/printables/Literacy/29/FlashCardPrinter.html, Notatnik zawodowy (załącznik 1 – dla każdego ucznia), Sposób budowania karty do gry (załącznik 2 – dla nauczyciela, opcjonalnie dla każdego ucznia do pobrania ze strony www.doradztwoszkolne.pl), kartka i długopis dla każdego ucznia. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zajęć dla uczniów klas VII-VIII. Cel główny: wyszukiwanie i analizowanie informacji na temat zawodów oraz charakteryzowanie wybranych zawodów. Cele szczegółowe:Uczeń: analizuje informacje na dany temat, dokonuje selekcji informacji, poznaje zawody przyszłości, dzieli się wiedzą, współpracuje w grupie, prezentuje temat na forum. Metody pracy: metoda kuli śniegowej, praca indywidualna, praca w zespole, tutoring. Środki dydaktyczne: dostęp dla każdego ucznia do strony internetowej Mapa Karier – smartfon, laptop, komputer, polecenie do samodzielnego opracowania (załącznik nr 1 – do wydrukowania i pocięcia w paski), Zawody przyszłości – grupa 1 i 2 – załącznik nr 2 (do wydrukowania i rozdania uczniom). Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zajęć dla uczniów klas VII-VIII.  Cel główny: przygotowanie uczniów do wyboru dalszej ścieżki edukacyjno-zawodowej. Cele szczegółowe:Uczeń: zapoznaje się z procesem podejmowania decyzji, określa, co i kto wpływa na podejmowane przez niego decyzje, analizuje swoje decyzje o dalszej drodze edukacyjno-zawodowej, wymienia korzyści z bardziej świadomego podejmowania decyzji edukacyjno-zawodowych. Metody pracy: zabawa ruchowa, rozmowa kierowana, miniwykład, praca indywidualna, autorefleksja, dyskusja kierowana. Środki dydaktyczne: Proces podejmowania decyzji (załącznik nr 1 – jedna sztuka dla nauczyciela), Kształt mojej decyzji (załącznik nr 2 – po jednej sztuce dla każdego ucznia), Moja decyzja edukacyjno-zawodowa – załącznik nr 3 – po jednej sztuce dla każdego ucznia), przybory do pisania. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Karta pracy dla uczniów klas VII-VIII. Cel główny: wyszukiwanie i analizowanie informacji na temat zawodów oraz charakteryzowanie wybranych zawodów. Cele szczegółowe:Uczeń: wskazuje, czym się zajmują osoby wykonujące różne zawody, charakteryzuje zawody, nazywa zawody, poznaje nowe zawody, sprawdza swoją wiedzę na temat zawodów, otrzymuje informację zwrotną na temat swojej wiedzy o zawodach, pracuje w grupie, rywalizuje. Metody pracy: grywalizacja, praca w zespole, praca indywidualna. Środki dydaktyczne: Karta pracy Mów mi Mistrzunio! (załącznik nr 1 – po jednym dla każdego ucznia), Karta pracy Stanowiska (załącznik nr 2, do skopiowania dla poszczególnych stanowisk × 1), naklejki z emotikonami: 6 sztuk po 24 emotikony (załącznik nr 3) lub stemple × 6, flipchart/tablica, mazak/kreda, magnesy i tablica magnetyczna lub pinezki/szpilki oraz tablica korkowa. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz zajęć z rodzicami uczniów klas VIII. Cel główny: przygotowanie rodziców do korzystania z oferty giełd szkół ponadpodstawowych. Cele szczegółowe:Rodzic: określa swoją rolę w procesie dokonywania wyborów edukacyjno-zawodowych przez dziecko, podaje przykładowe zagadnienia, o których warto rozmawiać z przedstawicielami szkół ponadpodstawowych. Metody pracy: bank pomysłów, praca zespołowa, praca indywidualna, dyskusja. Środki dydaktyczne: tablica/flipchart, Na co zwrócić uwagę? (załącznik nr 1 – jeden egzemplarz dla każdego rodzica), karta pracy Idę po… (załącznik nr 1 – jeden egzemplarz dla każdego rodzica), pisaki. Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Scenariusz szkoleniowej rady pedagogicznej. Cel główny: przygotowanie nauczycieli do opracowania programu realizacji doradztwa zawodowego w szkole. Cele szczegółowe:Uczestnik: analizuje podstawę programową pod kątem możliwości włączania zagadnień z doradztwa zawodowego na swoich lekcjach, wybiera treści z zakresu doradztwa zawodowego do lekcji przedmiotowych dla różnych zespołów klasowych, przygotowuje fragmenty programu realizacji doradztwa zawodowego. Metody pracy: bank pomysłów, praca zespołowa, praca grupowa, dyskusja. Środki dydaktyczne: tablica/flipchart, arkusze papieru flipchart – kilka dla każdej grupy, Co możemy zaproponować? (załącznik nr 1 – jeden egzemplarz dla każdej grupy), masa mocująca, pisaki. Przewidywany czas realizacji: 120 min.