Portfolio jako integralna część Metody Bilansu Kompetencji

Uczeń zainteresowany zebraniem informacji o sobie i posiadanych zasobach może skorzystać ze spotkania z doradcą. Zgodnie z metodologią Metody Bilansu Kompetencji, osoba decydująca się na bilans kompetencji przy wsparciu doradcy zawodowego:

• ustala wstępny cel związany z rozwojem edukacyjnym lub zawodowym (Czego potrzebuję? Co chcę zrobić? Co chcę zmienić? Na czym mi zależy?),
• nazywa i porządkuje swoje kompetencje (wiedzę, umiejętności i kompetencje społeczne) uzyskane w toku całego życia, i poza nią (Co wiem? Co potrafię? Jak radzę sobie w różnych sytuacjach? Jakie są moje postawy?),
• tworzy portfolio swoich kompetencji (Jak zebrać wszystkie zgromadzone informacje? Jak je uporządkować? Jakie są dowody na to, że posiadam określone kompetencje?),
• na podstawie doprecyzowanego celu i rozpoznanych kompetencji przygotowuje plan rozwoju (Co mogę zrobić w najbliższym czasie? Jak zaplanować swoją dalszą edukację? Czego potrzebuję?).

Jednym z etapów pracy zgodnie z MBK jest przygotowanie portfolio.

Portfolio to celowo zebrane prace dokumentujące wysiłki, postępy, osiągnięcia człowieka. Bywa, że jest utożsamiane z teczką, segregatorem, w którym można gromadzić rozmaite dokumenty, prace, materiały. Nie jest to właściwy sposób myślenia o portfolio, jeśli chodzi o cel jego przygotowywania z perspektywy doradztwa zawodowego. Myśląc o projektowaniu kariery, o wyborach edukacyjnych i zawodowych danej osoby, portfolio warto postrzegać jako narzędzie do zbierania informacji. Mają być to informacje przydatne podczas podejmowania decyzji edukacyjnych i zawodowych. I co ważne – jako narzędzie, które jest zmieniane, aktualizowane, weryfikowane.

Bardzo ciekawe metafory przytacza M. Rosalska, pisząc o portfolio, które jest jak4:

• most,
• lustro,
• okno wystawowe.

Most można budować ze swoich zasobów, tego czego doświadcza się, z myśleniem o sobie w dalszej  perspektywie rozwoju zawodowego. Portfolio może być swoistym łącznikiem człowieka wraz z jego zasobami (wiedza, umiejętności, osiągniecia) ze światem zawodów, rynkiem pracy. Portfolio jako lustro to narzędzie do oglądu sytuacji. Pozwala przejrzeć się, zobaczyć siebie, dokonać samooceny, wyciągnąć wnioski z tego, co się ujrzało. Porównanie do okna wystawowego stanowi natomiast zaproszenie do myślenia o portfolio jako prezentacji, refleksji nad autoprezentacją.

W rezultacie zastosowania MBK powstaje portfolio zawierające listę spisanych kompetencji wraz z dowodami na ich posiadanie (np. próbkami pracy, zdjęciami, filmami, referencjami). Umożliwia to przygotowanie planu dalszego rozwoju danej osoby5.

Po rozpoznaniu wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych doradca pomaga stworzyć portfolio. Zamieszcza się tam wszystko to, co świadczy o posiadanych kompetencjach, np. dokumenty (w tym dyplomy, zaświadczenia o udziale w przedsięwzięciach, wytwory pracy), zdjęcia, filmy, prezentacje albo referencje6.

Przygotowanie portfolio zgodnie z metodologią MBK wymaga podejmowania określonych działań:

• po diagnozie następuje spisanie kompetencji wraz ze zgromadzeniem informacji, które potwierdzają ich posiadanie,
• każda z kompetencji zostaje opisana w taki sposób, aby wykazać, że faktycznie się ją posiada, oraz wskazać przykłady sytuacji, w której została wykorzystana/użyta.

Forma portfolio może być dowolna. Może to być teczka do zbierania papierowych dokumentów albo tabelka w pliku Excel z dowodami przypisanymi do poszczególnych kompetencji (zidentyfikowanych  i nazwanych na poprzednim etapie bilansu). Portfolio może także zostać stworzone w aplikacji Moje Portfolio czy jako folder na komputerze lub w chmurze. Ważne jest, aby forma przedstawienia zidentyfikowanych w trakcie bilansu dowodów była przystępna i wygodna dla osoby zainteresowanej.

Ciekawym rozwiązaniem może być narzędzie cyfrowe Moje Portfolio7 mogące służyć do spisania kompetencji, stworzenia portfolio oraz opracowania planów rozwoju.

Jest to darmowa aplikacja, dzięki której można:

• gromadzić wszystko, co potwierdza posiadanie kompetencji – mogą to być skany/zdjęcia świadectw, certyfikatów, zdjęcia wykonanych dzieł/ osiągnięć, zdjęcia lub filmy pokazujące, co dana osoba potrafi wykonać, teksty, grafiki czy projekty,
• wskazać kompetencje potwierdzane przez dowody,
• uporządkować w teczkach wybrane dowody połączone z kompetencjami, teczki można udostępniać wybranym osobom,
• gromadzić doświadczenia ze swojego życia i planować dalszy rozwój, wiążąc to z kompetencjami.

Portfolio przygotowywane w ramach pracy Metodą Bilansu Kompetencji jest dobrym pomysłem na gromadzenie informacji o kompetencjach. Co ważne, informacje te są przechowywane wraz z dowodami, że się je posiada i potrafi wskazać sytuacje, że się z nich zwyczajnie korzysta.

W jakim celu warto tworzyć portfolio?

Przygotowanie i prowadzenie portfolio wymaga motywacji do ego aktualizowania, weryfikowania, dbania o jakość. W związku z powyższym warto wspomnieć o celach jego tworzenia. Jest ich przynajmniej kilka:

• rozpoznanie/nazwanie swoich kompetencji,
• zebranie w jednym miejscu (teczka, plik, aplikacja) informacji o swoich zasobach, działaniach i osiągnięciach,
• szansa na zaprezentowanie swoich dokonań osobom trzecim (np. pracodawcy),
• udokumentowanie posiadanych przez siebie kompetencji,
• możliwość omówienia, podjęcia wspólnej pracy z doradcą zawodowym nad planowaniem dalszego rozwoju zawodowego.

Portfolio jest narzędziem, które może pomóc uczniowi w dokonywaniu wyborów edukacyjno- -zawodowych. Istotne, aby jego tworzenie miało charakter ciągły, przyciągało, angażowało, zachęcało do refleksji.

Okres nauki w szkole podstawowej to dobry czas, aby wypracować z uczniem pewne nawyki dotyczące pracy nad portfolio. Systematyczność, skrupulatność, wytrwałość w gromadzeniu zasobów do portfolio to nawyki, które przydadzą się zarówno uczniowi, jak i przyszłemu pracownikowi.

Przypisy:

3 Metoda Bilansu Kompetencji, https://mbk.ibe.edu.pl [dostęp: 21.07.2022].

4 Podaję za: M. Rosalska, Warsztat diagnostyczny doradcy zawodowego. Przewodnik dla nauczycieli i doradcy, Warszawa 2012, s. 114.

5 O Metodzie Bilansu Kompetencji, https://mbk.ibe.edu. pl/o-metodzie-bilansu-kompetencji/#elementor-toc__heading-anchor-0 [dostęp: 21.07.2022].

6 Metoda Bilansu Kompetencji, https://mbk.ibe.edu.pl [dostęp: 21.07.2022].

7 Moje portfolio, https://mojeportfolio.ibe.edu.pl/ [dostęp: 21.07.2022].