Kształcenie uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi powinno być prowadzone w taki sposób, aby zapewnić im możliwość indywidualnego rozwoju, a także stworzyć warunki do aktywności zawodowej w przyszłości. Oprócz wiedzy teoretycznej, szkoła powinna także rozwijać kompetencje społeczne uczniów ze SPE, aby mogli w pełni uczestniczyć w życiu społeczno-zawodowym. Na jakie kompetencje zwrócić szczególną uwagę w pracy z uczniem ze SPE?

Do efektywnego prowadzenia procesu doradczego uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi doradcy zawodowi potrzebują różnorodnych narzędzi. W artykule zaprezentowano krótki przegląd rozwiązań, które możesz zastosować.

Powszechnie przyjmuje się, że praca z uczniem pełnosprawnym różni się od pracy z uczniem ze stwierdzonymi niepełnosprawnościami, dlatego ważne jest, aby uświadamiać różnice w sposobie metodyce podejmowanych działań. Okazuje się jednak, że zarówno narzędzia i metody pracy z uczniem, jak i zasady współpracy z rodzicami są bardzo podobne do tych, które stosuje się w pracy z uczniem pełnosprawnym.

Publiczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne zobowiązane są udzielać pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz pomocy w wyborze kierunku kształcenia i zawodu dzieciom i młodzieży. Współpraca doradcy zawodowego z poradnią psychologiczno-pedagogiczną ma na celu przede wszystkim odpowiednią diagnozę ucznia wchodzącego na rynek edukacyjno-zawodowy. W roku szkolnym 2018/2019 w samych tylko szkołach podstawowych kształciło się 116 tysięcy uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, co stanowi 3,8% ogólnej zbiorowości uczniów na tym poziomie edukacji.

Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi powinien mieć takie same szanse na osiągnięcie odpowiedniego poziomu wykształcenia, jak każdy inny. Dzieci i młodzież ze specjalnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi to te, u których stwierdza się spektrum objawów utrudniających lub uniemożliwiających funkcjonowanie: ruchowe, sensoryczne, poznawcze, w zakresie komunikacji, emocjonalno-społeczne lub psychiczne, wpływających na jakość życia i pełnienie ról społecznych teraz lub w przyszłości. Należy pamiętać, że uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi to nie tylko uczeń, który ma trudności w nauce, lecz również taki, który jest wybitnie uzdolniony.

W celach diagnostycznych doradca zawodowy wykorzystuje w swojej pracy różne metody i techniki. Część z nich wymaga specjalistycznego przygotowania. Są to przede wszystkim testy psychologiczne. Inne są dostępne dla wszystkich osób realizujących zadania z zakresu doradztwa w szkołach i placówkach oświatowych. A jest w czym wybierać.

Opracowanie stanowi prezentację podziału metod aktywizujących i stosowanych w ich ramach technik. Autorką podziału jest Anna Klimowicz [1].

Gra edukacyjna dla uczniów klas VII-VIII. Cel: zapoznanie uczniów z różnymi zawodami.

Scenariusz zajęć dla uczniów klas I-III. Cel ogólny: omawianie znaczenia zaangażowania różnych zawodów w kształt otoczenia, w którym funkcjonuje uczeń. Cele szczegółowe, uczeń: podaje nazwy kilku zawodów związanych z porą roku, określa, w jakich sytuacjach spotkać można ludzi, którzy wykonują różne zawody.

Scenariusz zajęć dla uczniów klas VII-VIII. Cel: przygotowanie uczniów do analizowania oferty szkół ponadpodstawowych oraz kryteriów rekrutacyjnych do szkół ponadpodstawowych w kontekście rozpoznawania własnych zasobów.

Karta pracy dla uczniów klas VII-VIII. Cel: przygotowanie uczniów do porównywania własnych zasobów i preferencji z wymogami rynku pracy i oczekiwaniami pracodawców.

Scenariusz zajęć z wychowawcą dla uczniów klas IV-VI. Cel ogólny: poznanie możliwości kształcenia po szkole podstawowej. Cele szczegółowe, uczeń: wymienia możliwości kształcenia po szkole podstawowej, przedstawia najważniejsze informacje o typach szkół ponadpodstawowych, zna możliwości przebiegu ścieżek kształcenia, jakie stwarza obecny system edukacji.

Karta pracy dla uczniów klas I-III. Cele: określanie własnych zainteresowań, zdolności i uzdolnień oraz kompetencji, planowanie własnego rozwoju i podejmowanie decyzji edukacyjno-zawodowych.

Scenariusz rady pedagogicznej. Cel ogólny: zapoznanie nauczycieli z ogólnymi założeniami realizacji Wewnątrzszkolnego Systemu Doradztwa Zawodowego. Cele szczegółowe, uczestnik: określa pojęcie i znaczenie orientacji zawodowej/doradztwa zawodowego, podaje przykłady działań, jakie można podjąć na rzecz realizacji tych celów, wymienia korzyści z realizacji WSDZ na terenie szkoły.

Scenariusz zajęć z rodzicami uczniów klas VII-VIII. Cele: analizowanie przez rodziców mocnych stron swoich dzieci, określanie znaczenia znajomości mocnych stron własnego dziecka dla wspierania go w realizacji planów edukacyjno-zawodowych.

Scenariusz zajęć z rodzicami uczniów klas VII-VIII. Cel: przygotowanie rodziców do udzielania wsparcia swoim dzieciom w podejmowaniu decyzji edukacyjno-zawodowych.