Scenariusz zajęć z doradztwa zawodowego wykorzystujący analizę SWOT

Nazwa jest skrótem od angielskich słów strenghts (silne strony), weaknesses (słabe strony), opportunities (szanse) oraz threats (zagrożenia). Jest to metoda, która służy uporządkowaniu i analizie informacji i może być wykorzystana w różnych celach, w zależności od potrzeb.

Poniżej dwa wybrane przykłady wykorzystania analizy SWOT podczas projektowania przez uczniów ścieżki edukacyjno-zawodowej:

• dokonanie autodiagnozy – analiza SWOT może pomóc uczniom w określeniu ich mocnych i słabych stron,
• określenie trudności – analiza SWOT może służyć w rozpoznaniu problemów, które mogą pojawić się podczas wyboru szkoły ponadpodstawowej.

Jednym z pomysłów, który można wykorzystać na zajęciach z doradztwa zawodowego w klasach VII-VIII jest analiza wybranego przez ucznia zawodu. Poniżej scenariusz wykorzystujący analizę SWOT.

Tytuł: Poznajemy konkretne zawody wykorzystując analizę SWOT

Cel główny: wykorzystanie analizy SWOT w planowaniu ścieżki edukacyjno-zawodowej.

Cele szczegółowe:

Uczeń:

• zna analizę SWOT,
• dokonuje autodiagnozy w zakresie posiadanych predyspozycji,
• rozwija umiejętność współpracy w grupie.

Środki dydaktyczne:

• arkusze flipchart – dla każdej grupy,
• Kompas szkolnictwa branżowego, Instytut Badań Edukacyjnych,
• kartka a4 – jedna sztuka dla ucznia,
• pisaki,
• komputer/ smartfon – dostęp dla każdego ucznia.

Metody pracy:  

• burza mózgów,
• dyskusja,
• mapy myśli,
• praca indywidualna,
• praca w grupach,
• plakat.

Przewidywany czas realizacji: 45 min.

Proponowane sytuacje dydaktyczne:

1. Na początku zajęć doradca łączy uczniów w pięcioosobowe zespoły i prosi, aby zastanowili się na czym polega analiza SWOT. Nauczyciel zachęca, aby wykorzystać różne metody i techniki takie jak burza mózgów, dyskusja grupowa czy tworzenie map myśli. Wszystko po to, aby uczniowie zrozumieli, jakie korzyści może im przynieść analiza SWOT w kontekście planowania kariery zawodowej. Każdy zespół ma przygotować plakat z wypisanymi zaletami metody SWOT. Jedna osoba z grupy przedstawia na forum wyniki prac.

2. Następnie prowadzący przydziela każdemu zespołowi jeden zawód szkolnictwa branżowego do analizy (z listy poniżej):

• mechanik,
• technik informatyk,
• fryzjer,
• fotograf,
• elektryk.

Nauczyciel wręcza uczniom z każdego zespołu arkusz flipchart i mazaki. Każda grupa ma za zadanie określić w formie plakatu mocne i słabe strony pracy oraz szanse i wyzwania na rynku pracy dla danego. Plakat należy opracować według poniższego schematu.

Powyższy schemat nauczyciel przerysowuje na tablicy. Uczniowie mogą korzystać z narzędzia Kompas szkolnictwa branżowego, aby zdobyć niezbędne informacje na temat danego zawodu.

3. Prezentacja wyników. Po dokonaniu analizy każda grupa prezentuje wyniki swojej pracy. Doradca zachęca pozostałych uczniów o uzupełnianie informacji, których ich zdaniem brakuje na plakacie.

4. Uczniowie wywieszają prace w wyznaczonym przez nauczyciela miejscu.

5. Następnie, każdy uczeń indywidualnie, na kartce A4 ponownie przerysowuje schemat z tablicy. Wybiera jeden zawód spośród wcześniej omawianych. Tym razem uczeń dokonuje własnej analizy SWOT w kontekście konkretnego zawodu.

Dla prowadzącego: nauczyciel może naprowadzić uczniów w jaki sposób mają wykonać to zadanie. Może zadać pytania pomocnicze:

Dla obszaru mocne strony:

• Czy uczeń posiada mocne strony, które mogą mu ułatwić pracę w danym zawodzie?
• Czy posiada odpowiednie predyspozycje psychiczne/fizyczne?

Dla obszaru słabe strony:

• Czy uczeń ma przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania danego zawodu?
• Czy zawód zgodny jest z zainteresowaniami ucznia?

Dla obszaru szanse:

• Czy uczeń może podjąć działania przybliżające go do wykonywania danego zawodu?

Dla obszaru zagrożenia:

• Jakie istnieją trudności/wyzwania, aby wybrać dany zawód?

6. Po wykonaniu samodzielnie zadania chętni uczniowie dzielą się swoimi odpowiedziami.

7. Jako podsumowanie prowadzący zadaje pytania:

• Czy analiza SWOT może być pomocna przy dokonywaniu wyboru zawodu? Dlaczego?
• Czy, waszym zdaniem, jest to trudna metoda? Dlaczego?
• Czy kiedykolwiek wykorzystywaliście analizę SWOT? Jeśli tak, jakie to były działania?

Analiza SWOT umożliwia uczniom poznanie siebie w kontekście konkretnego zawodu. Uczy także zwracania uwagi na możliwości i szanse, które stoją przed młodym człowiekiem. Pozwala również na dostrzeganie trudności i wyzwań związanych z podejmowaniem decyzji co do dalszej ścieżki edukacyjno-zawodowej. Zachęcam także do wykorzystania scenariusza zajęć Moje puzzle – planowanie na zasobach…, w którym jedną z metod jest właśnie analiza SWOT.