Pobudzanie przedsiębiorczości u uczniów w ramach doradztwa zawodowego

Przedsiębiorczość określa m.in. aktywność, operatywność, potencjał, możliwości, odkrywczość czy działalność gospodarcza1. Najczęściej bycie przedsiębiorczym utożsamiane jest z prowadzeniem firmy lub organizacji, zarabianiem pieniędzy, sprytem lub kreatywnymi rozwiązaniami. Zachęcamy Cię do spojrzenia na przedsiębiorczość przez pryzmat kompetencji.

Szkoła stwarza młodym osobom wiele możliwości rozwijania przedsiębiorczości, np.:

• w trakcie lekcji (matematyka, informatyka),
• podczas różnorodnych aktywności podejmowanych przez samorząd uczniowski czy szkolne koła wolontariatu.

 Ponadto oferta zajęć dodatkowych, w tym konkursów przedmiotowych, kształtuje wśród młodzieży przedsiębiorcze podejście do rzeczywistości i rozwija ich kompetencje.

Zanim zapoznasz się z poniższymi propozycjami, przyjrzyj się działaniom realizowanym w Twojej szkole przez różne organy i osoby. Spójrz na każdy z nich osobno i zastanów się, w jaki sposób działania te mogą wesprzeć uczniów w planowaniu ich dalszego kształcenia i kariery. Jakie pomysły proponuje rada rodziców? Jakie projekty aktualnie są realizowane w szkolnej bibliotece? Jaką ofertę dla młodzieży stwarza samorząd lokalny oraz miejscowe organizacje pozarządowe i instytucje publiczne? Zapisz wszystkie propozycje w notatniku przedsiębiorczego doradcy zawodowego.

Samorząd uczniowski łączy wszystkich uczniów szkoły. Katalog działań możliwych do realizacji przez samorząd uczniowski nie jest ograniczony do konkretnych zadań wskazanych w przepisach. Samorząd posiada m.in. prawo organizowania działalności kulturalnej, oświatowej, sportowej oraz rozrywkowej zgodnie z własnymi potrzebami i możliwościami organizacyjnymi w porozumieniu z dyrektorem2. Ustawa z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe nie wyklucza możliwości podejmowania przez uczniów przedsięwzięć rozwijających przedsiębiorczość uczniowską.

Warto przyjrzeć się, jak aktywność w szkole wpływa na rozwój kompetencji w zakresie przedsiębiorczości u uczniów. Poprzez realizację wspólnych wydarzeń uczniowie m.in. uczą się odpowiedzialności, współpracy, rozwijają kreatywność, dowiadują się, na czym polega praca metodą projektu. Jednym z istotnych obszarów działalności jest diagnozowanie potrzeb społeczności szkolnej, aby przygotować propozycje aktywności wpisujące się wprost w potrzeby uczniów.

Wolontariat najczęściej definiowany jest jako dobrowolna aktywność na rzecz innych osób, wykraczająca poza więzi rodzinne. W szkole najczęściej za rozwijanie wolontariatu odpowiadają szkolne koła wolontariatu, szkolne kluby wolontariusza lub rady wolontariatu (powołane w ramach samorządu uczniowskiego3). Niezależnie od rodzaju struktury organizacyjnej wolontariat łączy młodych o wspólnych wartościach i celach. Wolontariat może przybierać różne formy – np. charytatywne, opiekuńcze, kulturalne, sportowe, szkolne i pozaszkolne. Niezależnie od zakresu podejmowanych działań i dobra dawanego potrzebującym, młodzi ludzie w ramach wolontariatu doświadczają różnych sytuacji edukacyjnych, m.in.:

• planują roczne plany działalności szkolnego wolontariatu,
• wyznaczają indywidualne i zespołowe cele,
• uczestniczą w zbiórkach,
• współpracują z organizacjami pozarządowymi i parafiami. Doświadczenia zdobyte w ramach szkolnego wolontariatu oraz samorządu uczniowskiego to doskonała możliwość na wykazanie się aktywnością w trakcie ubiegania się o pierwszą pracę.

Spółdzielnia uczniowska jest organizacją założoną i prowadzoną przez uczniów na terenie szkoły zgodnie z opracowanym statutem. Celem spółdzielni uczniowskich jest m.in. kształtowanie wśród młodzieży umiejętności zespołowego działania, nawyków oszczędzania i postaw przedsiębiorczych4. Forma działania spółdzielni uczniowskich nie została ustawowo uregulowana. Przyjmuje się jednak, że mogą one organizować swoją działalność wokół działalności:

• usługowej (np. prowadzenie ksero, prowadzenie sklepiku szkolnego),
• produkcyjnej (np. wytwarzanie i sprzedaż stroików świątecznych) lub
• usługowo-produkcyjnej.

Spółdzielnie uczniowskie mogą skupiać się na celach społecznych (np. wspierając wybrane akcje społeczne), ekonomicznych lub częściowo inwestycyjnych. Katalog działalności spółdzielni uczniowskich jest bardzo szeroki, tym samym stwarza młodzieży przestrzeń do rozwoju i wykorzystania jej potencjału.

Spółdzielnia uczniowska to jedna z możliwości zdobywania doświadczenia, tym bardziej gdy uczniowie zastanawiają się nad założeniem w przyszłości własnej firmy lub organizacji.

Przedstawione w artykule propozycje działań pokazują, że doradztwo edukacyjne i zawodowe oraz pomoc w planowaniu kariery zawodowej nie ograniczają się jedynie do procesów indywidualnych. Mogą być one realizowane wspólnie przez zespoły uczniowskie w trzech formach – samorządzie uczniowskim, szkolnym kole wolontariatu i spółdzielni uczniowskiej. Kształtowania postaw przedsiębiorczych uczniowie uczą się od najmłodszych lat.

1. Przedsiębiorczość, [hasło w:] Synonim.net [online] https://synonim.net/synonim/przedsiębiorczość [dostęp: 5 marca 2023].
2. Ustawa z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U. z 2021 r. poz. 1082 ze zm.) – 85 ust. 5 pkt 5.
3. Ustawa z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U. z 2021 r. poz. 1082 ze zm.) – art. 85 ust. 7.
4. Krajowa Rada Spółdzielcza, Spółdzielnie Uczniowskie,  https://www.krs.org.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=41&Itemid=297 [dostęp: 5 marca 2023].